Ποιος και γιατί επέβαλε τη χούντα της 21ης Απριλίου;

»Τα συμπεράσματα από την εφτάχρονη χούντα είναι σήμερα πιο επίκαιρα από ποτέ. Ο λαός μας δεν πρόκειται να ορθοποδήσει αν δεν απαλλαγεί από το βραχνά του ντόπιου και ξένου μεγάλου κεφαλαίου, όποια μορφή και αν λαμβάνει η εξουσία του.»

Πηγή: Εργατικός Αγώνας

Τετάρτη, 02 Μαίου 2012

Ποιος επέβαλε τη δικτατορία των συνταγματαρχών; Με ποιο σκοπό; Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σήμερα.

Το μετεμφυλιακό καθεστώς που επιβλήθηκε στον ελληνικό λαό με τη βοήθεια των όπλων των ΗΠΑ ήταν ένα καθεστώς σιδερόφραχτης, ιδιαίτερα αυταρχικής δημοκρατίας της ολιγαρχίας του πλούτου. Το παρακράτος και το παρα-Σύνταγμα ήταν στην ημερήσια διάταξη, η αμερικανοδουλεία, η υποστήριξη και ανάδειξη φασιστικών στοιχείων για να εξυπηρετηθούν καλύτερα τα σχέδια της άρχουσας τάξης ήταν τα βασικά συστατικά του.

1. Η ανακοπή του λαϊκού κινήματος

Παρόλα αυτά όμως, η κυρίαρχη τάξη και οι ξένοι προστάτες της δεν αισθάνονταν σίγουροι. Παρά την ήττα του λαϊκού κινήματος στον εμφύλιο πόλεμο, παρά τις δυσκολίες, τις αστοχίες και τα λάθη του επαναστατικού κινήματος και της πρωτοπορίας του, του ΚΚΕ, οι λαϊκοί αγώνες γνώριζαν σταδιακή άνοδο στη μετεμφυλιακή περίοδο. Το κύμα των αγώνων αυτών άρχισε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του 1950 για να εδραιωθεί περισσότερο στα μέσα της δεκαετίας του 1960.

Το 1960 είχαν απεργήσει 56 χιλιάδες εργαζόμενοι. Το 1965 ο αριθμός των απεργών ανήλθε στις 964 χιλιάδες. Το 1966 σε 1 εκατομμύριο 600 χιλιάδες. Το πρώτο τρίμηνο του 1967 οι απεργοί είχαν φτάσει ήδη τις 700 χιλιάδες. Το 1958 η ΕΔΑ κατόρθωσε να λάβει το 24,43% των ψήφων στις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες της εποχής. Το 1964, παρά την απορρόφηση μέρους των ψήφων της από το Κέντρο, η ΕΔΑ έδειχνε να επανακάμπτει. Στις δημοτικές εκλογές του έτους σημείωσε σοβαρή άνοδο σε βάρος του Κέντρου. Στην Αθήνα ο υποψήφιός της έλαβε το 30% των ψήφων.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η άρχουσα τάξη είχε κάθε λόγο να αισθάνεται ανασφαλής και να φοβάται ότι υπάρχει κίνδυνος να ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου, ανεξάρτητα από τα προβλήματα και την ορθότητα της γραμμής του ΚΚΕ και της Αριστεράς. Κατά συνέπεια, το πρώτο που είχε να κάνει ήταν να αναχαιτίσει και να αποκεφαλίσει το ανερχόμενο κίνημα με ό,τι δραστικό μέσο διέθετε.

2. Η ένταση της εκμετάλλευσης

Η δεύτερη αιτία του γιατί και από ποιόν επιβλήθηκε η χούντα μπορεί να αναζητηθεί στα ίδια τα οικονομικά αποτελέσματα της πολιτικής της χούντας. Η οικονομική ανάπτυξη της δικτατορικής περιόδου χαρακτηρίστηκε από την ασυδοσία των μεγάλων επιχειρηματιών (ντόπιων και ξένων), τη στρεβλή βιομηχανική ανάπτυξη, την παραπέρα διείσδυση των ξένων μονοπωλίων στην ελληνική οικονομία, την παραπέρα ενίσχυση του εφοπλιστικού κεφαλαίου.

Ειδικά το ξένο και το εφοπλιστικό κεφάλαιο ήταν οι μεγάλοι κερδισμένοι της χούντας. Πριν από αυτήν, ήδη, οι κυβερνήσεις (δεξιάς και κέντρου) είχαν εφαρμόσει το ν.δ.2687/1953 και άλλους νόμους που τους παρείχαν προνόμια. Κατοχύρωσαν μάλιστα και συνταγματικά αυτή την ασυδοσία με το άρθρο 112 του Συντάγματος του 1952. Η χούντα, όχι τυχαία, διατήρησε και επέκτεινε τη νομοθεσία αυτή. Την περιέλαβε ενισχυμένη στα δυο χουντικά «Συντάγματα».

Το βάθεμα της εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας εκφράστηκε και στο τεράστιο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου που από 745 εκατομμύρια δολάρια το 1966 έφτασε τα 2.275 εκατομμύρια δολάρια το 1973. Το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας εκτινάχθηκε στα ύψη.

Από το 1967 ως το 1971, σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του ΣΕΒ, τα καθαρά κέρδη των βιομηχάνων είχαν υπερδιπλασιαστεί. Το μέσο μεροκάματο του εργάτη είχε αυξηθεί κατά 35% αλλά η αύξηση αυτή είχε εξουδετερωθεί από την αύξηση του τιμάριθμου. Και αυτό σε μια περίοδο καπιταλιστικής ανάπτυξης και όχι κρίσης. Ιδιαίτερα χτυπήθηκε το βιοτικό επίπεδο των αγροτών και της νεολαίας. Οι εργαζόμενοι νέοι έπαιρναν περίπου το μισό μεροκάματο για ίση εργασία.

Είναι φανερό ότι η αλματώδης αυτή άνοδος των κερδών του ντόπιου και ξένου μεγάλου κεφαλαίου δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσα στο κλίμα ανόδου των αγώνων που είχε σημειωθεί προχουντικά. Έπρεπε επομένως να καμφθούν οι αντιδράσεις δια πυρός και σιδήρου.

3. Γεωστρατηγικές επιδιώξεις

Η τρίτη αιτία ήταν η ανάγκη προώθησης των γεωστρατηγικών σχεδιασμών των ΗΠΑ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και ειδικά στην Κύπρο. Οι ΗΠΑ προσπαθούσαν εκείνη την περίοδο να αναχαιτίσουν τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα των αραβικών λαών. Ανησυχούσαν επίσης για τις τάσεις ριζοσπαστικοποίησης στην Κύπρο.

Για να εμπεδώσουν τα σχέδιά τους αυτά είχαν ανάγκη από μια σίγουρη κυβέρνηση στην Ελλάδα η οποία όχι μόνο θα τους παραχωρούσε διευκολύνσεις, όπως είχαν κάνει όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, αλλά και που θα ήταν διατεθειμένη να διαπράξει ανοιχτή εθνική προδοσία (όπως τελικά έγινε με την Κύπρο) και που δε θα δίσταζε να εγκληματίσει σε βάρος του λαού σε περίπτωση που ο τελευταίος αντιδρούσε.

Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ιδίως οι χειρισμοί των δυτικών ιμπεριαλιστικών χωρών (ΗΠΑ, Βρετανία) στο κυπριακό προκαλούσαν την οργή του ελληνικού λαού και την αγωνιστική συσπείρωση ευρύτερων στρωμάτων της κοινωνίας. Ο δεδομένος φιλοαμερικανισμός της παραδοσιακής δεξιάς και του Γ. Παπανδρέου δεν αρκούσαν για να εξασφαλίσουν την ιμπεριαλιστική «λύση» του κυπριακού καθώς οι λαϊκές αντιδράσεις αναμένονταν σφοδρότατες όπως είχαν δείξει τα γεγονότα της δεκαετίας του 1950.

Οι ενδοαστικές αντιθέσεις και το ΚΚΕ

Το ΚΚΕ είχε αναλύσει με εξαιρετική διεισδυτικότητα όλα αυτά τα ζητήματα στο 9ο Συνέδριο του που έγινε πριν την πτώση της χούντας, όταν γενικός γραμματέας της ΚΕ του κόμματος ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης[1]. Το τελευταίο διάστημα όμως παρατηρείται μια αλλαγή της εκτίμησης του ΚΚΕ για τη χούντα. Η αλλαγή αυτή διαγράφεται καθαρότερα στον β΄ τόμο της Ιστορίας του κόμματος.

Σύμφωνα με τη νέα αυτή άποψη της ηγεσίας του ΚΚΕ, «οι βαθύτερες αιτίες που οδήγησαν στη στρατιωτική δικτατορία της 21.4.1967 πρέπει να αναζητηθούν πρωταρχικά στις οξυμένες ενδοαστικές αντιθέσεις… Ρεαλιστές αστοί πολιτικοί (Καραμανλής, Γ. Παπανδρέου κ.ά.) επιχείρησαν εκσυγχρονισμούς που τους έφεραν σε σύγκρουση με το Παλάτι. Αυτές οι αντιθέσεις όξυναν την αγανάκτηση του λαού ενάντια στο Παλάτι. Τα αστικά κόμματα δεν μπορούσαν να αγνοήσουν αυτόν τον παράγοντα. Δεν μπορούσε να τον αγνοήσει ιδιαίτερα η Ένωση Κέντρου, της οποίας στελέχη και η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων της, ήταν αντιβασιλικοί… Ωστόσο, αν και το μεγάλο μέρος της ηγεσίας των αστικών κομμάτων έβλεπε την ανάγκη εκσυγχρονιστικών ρυθμίσεων, δεν αντιμετώπιζε τις αντιδράσεις (του θρόνου, θυλάκων στο στρατό και αλλού) για να προχωρήσει αποφασιστικά στην υλοποίηση μέτρων εκσυγχρονισμού. Αυτό επιβεβαιώθηκε και με την ΕΡΕ και με την Ενωση Κέντρου… Κάτω από την επίδραση τουλάχιστον των παραπάνω παραγόντων, το τμήμα της άρχουσας τάξης που είχε δύναμη στον πιο ισχυρό μηχανισμό, στο στρατό, έδωσε τη δικτατορική αστική λύση. Εξάλλου, έχει υποστηριχτεί από πολλές πλευρές ότι και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ετοίμαζε στρατιωτικό πραξικόπημα (των στρατηγών). Αυτούς πρόλαβαν οι συνταγματάρχες, που μέχρι και την τελευταία στιγμή εμφανίζονταν σαν φιλοβασιλικοί»[2].

Δεν παρέχει καλές υπηρεσίες στο λαϊκό κίνημα η θέση που υποστηρίζει η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ. Υποβαθμίζοντας τη δυναμική του προδικτατορικού λαϊκού κινήματος (παρά τις ολοφάνερες αδυναμίες του), αποδίδει ως βασική αιτία της χούντας τις ενδοαστικές αντιθέσεις όπου η μια πλευρά ήταν η παραδοσιακή Δεξιά και το παλάτι και η άλλη το Κέντρο. Είναι εντυπωσιακή η σύμπλευση αυτής της θέσης με εκείνη του ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου υποστήριξε ξεκάθαρα ότι το πραξικόπημα έγινε ουσιαστικά υπό το φόβο ότι στις επικείμενες εκλογές του Μαϊου 1967 η Ένωση Κέντρου θα πετύχαινε απόλυτη πλειοψηφία και θα προχωρούσε σε δημοκρατικούς εκσυγχρονισμούς[3]. Να λοιπόν που οι αντιδραστικές δυνάμεις και οι ΗΠΑ δεν φοβούνταν το λαό αλλά τους εκσυγχρονισμούς του Κέντρου!

Στο ίδιο πνεύμα βρίσκονται και μια σειρά αναλύσεις που όλες τους έχουν το χαρακτηριστικό ότι υπερτονίζουν τις (υπαρκτές) ενδοαστικές αντιθέσεις για να υποβαθμίσουν τη βασική αντίθεση που οδήγησε στο πραξικόπημα: στη μια πλευρά της αντίθεσης βρίσκονταν τα συμφέροντα του ντόπιου και ξένου μεγάλου κεφαλαίου (και μάλιστα των πιο αντιδραστικών και επιθετικών κύκλων) ενώ στην άλλη πλευρά τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων.

Τα συμπεράσματα από την εφτάχρονη χούντα είναι σήμερα πιο επίκαιρα από ποτέ. Ο λαός μας δεν πρόκειται να ορθοποδήσει αν δεν απαλλαγεί από το βραχνά του ντόπιου και ξένου μεγάλου κεφαλαίου, όποια μορφή και αν λαμβάνει η εξουσία του.

Δ.Κ.

---

[1] Βλ. την εισήγηση που παρουσίασε ο Χ. Φλωράκης στον τόμο Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, Αθήνα, εκδ. Της ΚΕ του ΚΚΕ, 1974, ιδίως σελ. 101-113.

[2] Βλ. συνοπτικά Ριζοσπάστης, 21 Απριλίου 2012.

[3] Βλ. Α. Παπανδρέου, Η δημοκρατία στο απόσπασμα, Αθήνα,. Εκδ. Καρανάση, σελ. 316 επ., 323

 http://ergatikosagwnas.gr/EA/index.php/2012-02-04-20-07-12/199–21–

Explore posts in the same categories: Αριστερά, Δημοκρατία, Ιστορία, Οικονομική κρίση, Πολιτική, άρθρα