»Ελλάδα: Νομιμοποιείται ο αντισημιτισμός;»
Του Μικαέλ Λεβί
Ένας Εβραίος μαρξιστής σύρεται στα δικαστήρια, κατηγορούμενος για »συκοφαντική δυσφήμηση» από τους ναζί. Είμαστε στην Γερμανία του 1933; Καθόλου: Βρισκόμαστε στη »δημοκρατική»(με πολλά εισαγωγικά) Ελλάδα του 2013. Ο εν λόγω κατηγορούμενος είναι ο Σάββας Μιχαήλ, λαμπρός διανοούμενος και ηγέτης μίας εκ των οργανώσεων της ελληνικής επαναστατικής μαρξιστικής Αριστεράς.
Ο Σάββας Μιχαήλ είναι ένας εξαιρετικά ασυνήθιστος και αντικομφορμιστής στοχαστής. Ελληνοεβραίος αντι-σιωνιστής και διεθνιστής, είναι συγγραφέας ενός σημαντικού αλλά αταξινόμητου έργου, που ασχολείται με την λογοτεχνία , τη φιλοσοφία και την ταξική πάλη ενώ διακρίνεται για την πρωτοτυπία και τον δυναμισμό των απόψεών του. Το πρώτο που εντυπωσιάζει τον αναγνώστη στα γραπτά του είναι η τεράστια κουλτούρα του: ο συγγραφέας γνωρίζει καλά την Αγία Γραφή, το Ταλμούδ, την Καμπάλα, το αρχαίο ελληνικό θέατρο, την ευρωπαϊκή λογοτεχνία, τη σύγχρονη γαλλική φιλοσοφία, τη νεοελληνική ποίηση , τον Χέγκελ και τον Μαρξ – για να μην αναφέρουμε τον Τρότσκι, που αποτελεί την κύρια πολιτική πυξίδα του – ενώ μπορούμε να προσθέσουμε ακόμα πολλά σε αυτό τον μακρύ κατάλογο .
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της σκέψης του είναι η προσπάθεια επανερμηνείας του μαρξισμού και της επαναστατικής θεωρίας υπό το φως του μεσσιανικού και του ιουδαϊκού μυστικισμού – και το αντίστροφο. Πρόκειται για μια παράδοξη και επινοητική προσέγγιση – όπως αυτή του Ερνστ Μπλοχ και του Βάλτερ Μπένγιαμιν , δύο από τους αγαπημένους συγγραφείς του – που διερευνά τον θρησκευτικό αθεϊσμό, ή, αν θέλετε, τον κοσμικό μεσσιανισμό.
Αυτός ο προβληματισμός αντιμετωπίζεται για πρώτη φορά ως κεντρικό θέμα σε μια αξιόλογη συλλογή από δοκίμια που δημοσιεύθηκαν το 1999, με τίτλο Μορφές του Μεσσιανικού. Το τελευταίο έργο του Σάββα Μιχαήλ το Γκόλεμ ή Περί υποκειμένου και άλλων φαντασμάτων (2010) αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα αυτής της άθεης θρησκευτικής και εβραιο-μαρξιστικής προσέγγισης. Πρόκειται για μια συλλογή από δοκίμια που αφορούν όχι μόνο τον Γκόλεμ αλλά επίσης τον Κάφκα, τον Χέλντερλιν, τον Λακάν, τον Φιλίπ Λακού- Λαμπάρτ, τον Χέγκελ, τον Μαρξ και κάποιους σύγχρονους Έλληνες ποιητές όπως ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Η λογική συνοχή του βιβλίου αποδίδεται με τρόπο, αρκετά ασυνήθιστο, καθότι ο συγγραφέας συνδέει, δομεί και συγχωνεύει τον εβραϊκό μυστικισμό, την ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία και τον επαναστατικό μαρξισμό.