Ευ­τύ­χης Μπι­τσά­κης: »Ανθρώπινη φύση. Για τον κομμουνισμό του πεπερασμένου»

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί τμήμα κεφαλαίου από το υπό έκδοση βιβλίο του Ευτύχη Μπιτσάκη με τίτλο «Ανθρώπινη φύση. Για τον κομμουνισμό του πεπερασμένου», το οποίο θα κυκλοφορήσει τέλη Μαΐου από τις εκδόσεις Τόπος.

Σο­σια­λι­σμός: Ο κα­θέ­νας κα­τά τις ι­κα­νό­τη­τές του. Στον κα­θέ­να α­νά­λο­γα με την προ­σφο­ρά του. Εδώ, κα­τά τον Μαρ­ξ, ι­σχύει το α­στι­κό δί­καιο. Κομ­μου­νι­σμός: Από τον κα­θέ­να α­νά­λο­γα με τις ι­κα­νό­τη­τές του. Στον κα­θέ­να α­νά­λο­γα με τις α­νά­γκες του. Πώς μπο­ρεί να γί­νει αυ­τό; Όταν «με την ο­λό­πλευ­ρη α­νά­πτυ­ξη των α­τό­μων θα έ­χουν α­να­πτυχ­θεί και οι πα­ρα­γω­γι­κές δυ­νά­μεις και θα α­να­βλύ­ζουν πιο ά­φθο­να οι πη­γές του κοι­νω­νι­κού πλού­του» (Μαρξ). Τό­τε η αν­θρω­πό­τη­τα θα έ­χει πε­ρά­σει «α­πό το βα­σί­λειο της α­νά­γκης στο βα­σί­λειο της ε­λευ­θε­ρίας».
Χά­ρη στην ε­πι­στή­μη και την ε­πι­στη­μο­νι­κή τε­χνο­λο­γία, ο κα­πι­τα­λι­σμός α­νέ­πτυ­ξε τις πα­ρα­γω­γι­κές δυ­νά­μεις με πράγ­μα­τι ε­πα­να­στα­τι­κό τρό­πο. Αλλά η α­νά­πτυ­ξη συ­νο­δεύ­τη­κε α­πό τη γέν­νη­ση του νεό­τε­ρου προ­λε­τα­ριά­του, και τις ω­δί­νες που συ­νό­δευαν την εμ­φά­νι­ση αυ­τής της τά­ξης στο ι­στο­ρι­κό προ­σκή­νιο. Η βαρ­βα­ρό­τη­τα της α­να­δυό­με­νης κε­φα­λαιο­κρα­τι­κής κοι­νω­νίας συ­νο­δεύ­τη­κε α­πό ε­ξε­γέρ­σεις, ε­πα­να­στά­σεις, κι­νή­μα­τα, ου­το­πι­κά σχε­διά­σμα­τα, α­πό το κί­νη­μα του ρο­μα­ντι­σμού κ.λπ.
Σή­με­ρα, ε­πο­χή πρω­το­φα­νούς τε­χνο­λο­γι­κής α­νά­πτυ­ξης, οι α­ντι­νο­μίες της κε­φα­λαιο­κρα­τι­κής προό­δου έ­χουν φθά­σει σε πα­ρο­ξυ­σμό. Πολ­λοί σή­με­ρα, νο­σταλ­γοί ε­νός ε­ξι­δα­νι­κευ­μέ­νου πα­ρελ­θό­ντος, μι­λούν για ε­πι­στρο­φή στις ρί­ζες (κυ­ρίως τις πο­λι­τι­σμι­κές αλ­λά και γε­νι­κό­τε­ρα). Μια τέ­τοια ε­πι­στρο­φή σε προ­κα­πι­τα­λι­στι­κές μορ­φές κοι­νω­νι­κής συμ­βίω­σης α­πο­τε­λεί ου­το­πία. Μπο­ρού­με ό­μως να α­παλ­λα­γού­με α­πό τον ε­ξου­θε­νω­τι­κό α­στι­κό κα­τα­με­ρι­σμό ερ­γα­σίας; Από τους γρα­φειο­κρα­τι­κούς μη­χα­νι­σμούς; Πώς θα ή­ταν δυ­να­τόν να α­πο­φύ­γου­με τη σπα­τά­λη και τε­λι­κά την ε­ξάν­τλη­ση των φυ­σι­κών α­πο­θε­μά­των, τη μό­λυν­ση του πλα­νή­τη, τις με­γα­λου­πό­λεις της νέ­ας φτώ­χειας, της μο­να­ξιάς και του κα­θη­με­ρι­νού άγ­χους;
Ας δού­με αν ο Μαρξ πρό­τει­νε κά­ποια λύ­ση με βά­ση την ε­πο­χή του, που οι ο­πα­δοί την έ­θα­ψαν ή καν δεν την α­να­κά­λυ­ψαν.

Ο πε­ριο­ρι­σμός της ερ­γά­σι­μης μέ­ρας

Υλι­κή α­φθο­νία. Βα­σί­λειο της Ελευ­θε­ρίας. Αλλά: «Το βα­σί­λειο της ε­λευ­θε­ρίας αρ­χί­ζει μό­νον ε­κεί ό­που η ερ­γα­σία δεν γί­νε­ται α­πό α­νά­γκη και α­πό ε­ξω­τε­ρι­κή συ­γκυ­ρία. Από τη φύ­ση της, λοι­πόν, το­πο­θε­τεί­ται πέ­ρα α­πό τη σφαί­ρα της κα­θαυ­τό υ­λι­κής πα­ρα­γω­γής. Όπως ο πρω­τό­γο­νος άν­θρω­πος έ­πρε­πε να α­γω­νί­ζε­ται ε­νά­ντια στη φύ­ση για να ι­κα­νο­ποιεί τις α­νά­γκες του, να δια­τη­ρεί­ται στη ζωή και να α­να­πα­ρά­γε­ται, πα­ρό­μοια ο πο­λι­τι­σμέ­νος άν­θρω­πος εί­ναι ε­πί­σης α­να­γκα­σμέ­νος να κά­νει το ί­διο, ό­ποια και να εί­ναι η δο­μή της κοι­νω­νίας και ο τρό­πος πα­ρα­γω­γής. Με την α­νά­πτυ­ξη ε­πε­κτεί­νε­ται ε­πί­σης η φυ­σι­κή α­να­γκαιό­τη­τα, ε­πει­δή οι α­νά­γκες αυ­ξά­νο­νται. Την ί­δια στιγ­μή ό­μως διευ­ρύ­νο­νται οι πα­ρα­γω­γι­κές δυ­νά­μεις για να τις ι­κα­νο­ποιή­σουν. Σε αυ­τή την πε­ριο­χή, η μό­νη δυ­να­τή ε­λευ­θε­ρία εί­ναι: ο κοι­νω­νι­κός άν­θρω­πος, οι συ­νε­ται­ρι­σμέ­νοι πα­ρα­γω­γοί, να ρυθ­μί­ζουν ορ­θο­λο­γι­κά τις α­νταλ­λα­γές τους με τη φύ­ση, την ο­ποία ε­λέγ­χουν α­πό κοι­νού, α­ντί να κυ­ριαρ­χού­νται α­πό την τυ­φλή δύ­να­μή της, και να πραγ­μα­το­ποιούν αυ­τές τις α­νταλ­λα­γές δα­πα­νώ­ντας το ε­λά­χι­στο των δυ­νά­μεών τους και σε συν­θή­κες πε­ρισ­σό­τε­ρο α­ντά­ξιες και πε­ρισ­σό­τε­ρο σύμ­φω­νες με την αν­θρώ­πι­νη φύ­ση τους. Αλλά αυ­τή η δρα­στη­ριό­τη­τα θα α­πο­τε­λεί πά­ντα το βα­σί­λειο της α­νά­γκης. Πέ­ρα α­πό ε­κεί αρ­χί­ζει η α­νά­πτυ­ξη των αν­θρώ­πι­νων δυ­νά­μεων ως αυ­το­σκο­πός, το πραγ­μα­τι­κό βα­σί­λειο της ε­λευ­θε­ρίας, που δεν μπο­ρεί να αν­θή­σει πα­ρά μό­νο θε­με­λιω­μέ­νο στο άλ­λο βα­σί­λειο, στη βά­ση της α­να­γκαιό­τη­τας. Ου­σια­στι­κός ό­ρος αυ­τής της άν­θη­σης, εί­ναι ο πε­ριο­ρι­σμός της ερ­γά­σι­μης η­μέ­ρας»¹.

Eυτύχης Μπιτσάκης: Για έναν νέο διεθνικό πατριωτισμό

Εφημερίδα των Συντακτών

Καμία κρίση του καπιταλισμού δεν είχε το βάθος και την παγκοσμιότητα της σημερινής. Και ποτέ άλλοτε ο καπιταλισμός δεν σάρωνε τα πάντα, χωρίς αποτελεσματικό αντίπαλο

«Χάνεται ένα πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο δημιούργησε η θετική ελληνική ιδιομορφία: να σπουδάζουν και τα παιδιά των αγροτών και των εργατών, φαινόμενο που σ’ αυτή την έκταση δεν παρατηρείται σε καμία χώρα της Ευρώπης»

Κινητικότητα στην Αριστερά: συνέδριο του ΚΚΕ, κινητικότητα στον ΣΥΡΙΖΑ, συνέδριο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, νέο κόμμα στην Αριστερά, Κίνηση των 1.000, φαινόμενο αμοιβάδας στον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς. Εν τω μεταξύ, «η Ελλάδα ταξιδεύει». Δεν ταξιδεύει: βουλιάζει! «Αν δεν εκδιωχθεί η χούντα του εξωτερικού και αν δεν ανατραπεί η κυβέρνηση των δωσίλογων, η πατρίδα μας θα πάψει να είναι αυτό που ήταν. Αυτό που είναι ακόμη. Ο τόπος που ζήσαμε και που ελπίζουμε να ζήσουν και τα παιδιά μας.

Τι είναι πατρίδα; Είναι ο τόπος! Το έδαφος, τα βουνά, η θάλασσα, ο ήλιος, το υπέδαφος, η βιομηχανία, οι τέχνες, τα μνημεία. Είναι προ παντός οι άνθρωποι που κατοίκησαν αυτόν τον τόπο, που τον εξανθρώπισαν και που δημιούργησαν όρους κοινωνικής συμβίωσης και πολιτισμό. Είμαστε όλοι εμείς: ο λαός, δημιουργός του υλικού και του πνευματικού πολιτισμού, προστάτης του τόπου του και του πολιτισμού του.

Στην Κατοχή ο λαός πήρε τα όπλα εναντίον των χιτλερικών επιδρομέων. Με την καθοδήγηση του ΕΑΜ δημιούργησε το, ανάλογα με τον πληθυσμό, μεγαλύτερο και ισχυρότερο αντιστασιακό κίνημα στην υποδουλωμένη Ευρώπη. Και σήμερα; Σήμερα η ναζιστική μπότα δεν πατάει τα χώματα της πατρίδας μας. Σήμερα έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα νέο ιστορικό φαινόμενο. Μια νέα κατοχή, χωρίς στρατεύματα κατοχής, μια εθνοκτόνο οικονομική κατοχή από τους «εταίρους» της Ευρωπαϊκής «Ενωσης», με κύριο κατακτητή το κράτος του γερμανικού νεο-ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου.

Κάποτε θα βγούμε από την κρίση. Με ποιον τρόπο; Αν δεν ανατρέψουμε, στο μεταξύ, «την ξένη και την ντόπια ακρίδα» και την εγχώρια δουλική εντολοδόχο, η Ελλάδα που θα προκύψει από την κρίση, δεν θα είναι η Ελλάδα που γνωρίζαμε. Γη, βουνά, ενεργειακός πλούτος, ορυκτά, ήλιος, θάλασσα, μνημεία, βιομηχανίες, συγκοινωνίες θα έχουν εκποιηθεί. Θα ζήσουμε (όσοι ζήσουμε) Ελληνες εις γην ξένην. Ενας λαός τσακισμένος, λάφυρο των πολυεθνικών.

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης γράφει για το βιβλίο του Γιώργου Γραμματικάκη,»Η κόμη της Βερενίκης»

Γιώργου Γραμματικάκη »Η κόμη της Βερενίκης» Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Δεύτερη Έκδοση 1991, σ. 144

Κυκλοφόρησε σε δεύτερη έκδοση το βιβλίο του καθηγητή Γιώργου Γραμματι­κάκη, Η Κόμη της Βερενίκης. Ο τίτλος του βιβλίου είναι ο ίδιος με το όνομα του γνω­στού αστερισμού, που κατά το μύθο δεν είναι άλλο από την κόμη της βασίλισσας Βε­ρενίκης, συζύγου του Πτολεμαίου του Γ΄του Ευεργέτη. (Η Βερενίκη είχε θυσιάσει την κόμη της, την οποίαν κατά το μύθο η Αφροδίτη μετέφερε στον ουρανό).

Ο τίτλος, όπου συνυφαίνονται μύθος και αστρονομία, ανταποκρίνεται θαυμά­σια στο περιεχόμενο του βιβλίου. Ο συγγραφέας, με βάση τα δεδομένα της Φυσικής, της Κοσμολογίας, αλλά και των επιστημών της ζωής, επιχειρεί μια ευρεία εκλαϊκευ­τική-φιλοσοφική σύνθεση, μια επιστημονικά θεμελιωμένη ανασύσταση του κοσμι­κού γίγνεσθαι, το οποίο, από την αρχική Μεγάλη Έκρηξη (;) και το σχηματισμό των γαλαξιών και των πλανητικών συστημάτων, κατέληξε στην εμφάνιση της ζωής και της νόησης στον πλανήτη μας.

Η μεγαλειώδης αυτή περιπέτεια σκιαγραφείται με γνώση και φαντασία, με μια γλώσσα ζεστή και συχνά ποιητική. Το βιβλίο δεν είναι ψυχρό σύγγραμμα. Δεν είναι απλά εκλαϊκευτικό, ούτε καθαρά φιλοσοφικό. Είναι ο καρπός μιας στοχαστικής και ευαίσθητης θεώρησης της κοσμογένεσης, της βιογένεσης και της θέσης του ανθρώπου στο Σύμπαν-των επιτευγμάτων της νόησης, αλλά και των κινδύνων αυτοκαταστροφής από την ανεξέλεγκτη τεχνολογική πρόοδο και τις αντιθέσεις που συγκλονίζουν την εποχή μας.

Ευτύχης Μπιτσάκης: Ανθρώπινη φύση: αντιφάσεις και δυνατότητες

 Edward Hopper,Office in a Small City, 1953

Πηγή: Ουτοπία Νο 1, σελ 20-46

Η κατάρρευση των περισσότερων χωρών του» υπαρκτού σοσιαλισμού» η κρί­ση και οι δυσκολίες των υπόλοιπων, έθεσαν ένα αναπόφευκτο ερώτημα: μήπως και ο σοσιαλισμός ήτανε μια θαυμάσια ουτοπία; Τα ιδανικά της ισότητας, της δικαιοσύ­νης και της ανθρώπινης απελευθέρωσης θα παραμείνουν συνεπώς για πάντα στην απροσπέλαστη περιοχή του ιδανικού, επειδή βρίσκονται σε αντίφαση με την εγωι­στική ανθρώπινη φύση;

Από πολλές πλευρές έχουν γίνει απόπειρες να ερμηνευθεί η κατάρρευση των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού¹. Μια από τις ερμηνείες που διατυπώθηκαν, εί­ναι αυτή που θεωρεί το σοσιαλιστικό, και κατ’ επέκταση το κομμουνιστικό ιδεώδες, ασυμβίβαστο με την ανθρώπινη φύση. Κατά συνέπεια, το ερώτημα για την ανθρώπι­νη φύση έχει μια άμεση πολιτική σημασία: αν ο σοσιαλισμός αντιφάσκει με την εγω­ιστική φύση του ανθρώπου, τότε και κάθε μελλοντική απόπειρα για θεμελίωση σο­σιαλιστικών κοινωνιών είναι προκαταβολικά καταδικασμένη. Και τότε πρέπει να δεχτούμε ότι η κεφαλαιοκρατική – ατομικιστική κοινωνία είναι η τελευταία μορφή ανθρώπινης κοινωνίας ότι οι αστοί ιδεολόγοι είδαν σωστά και ότι ο Marx ήταν ένας, μεγαλοφάνταστος έστω, ουτοπικός.

 Είναι προφανές ότι το προηγούμενο πολιτικό ερώτημα δεν μπορεί να απα­ντηθεί στο επίπεδο της πολιτικής. Για να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα, απαιτείται η φιλοσοφική διερεύνηση του ερωτήματος για την ανθρώπινη φύση. Ας επιχειρήσουμε λοιπόν να περάσουμε, από το πεδίο της πολιτικής, στην περιοχή της φιλοσοφίας.

Edward Hopper, Carolina Morning,1955

1. Η μεταφυσική, αντίληψη για την ανθρώπινη φύση.

Εδώ δεν είναι βέβαια ο τόπος για μια σκιαγραφία έστω, της προϊστορίας του προβλήματος, θα αναφερθώ ωστόσο σε δύο απόψεις, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στον ευρωπαϊκό χώρο: στη χριστιανική και στην αστική, επειδή σχετίζονται άμεσα με το θέμα μας.

Είναι γνωστό ότι ο χριστιανισμός δέχεται έναν εγγενή δυϊσμό της ανθρώπι­νης φύσης: από τη μια το φθαρτό υλικό σώμα και από την άλλη η αυλή αθάνατη ψυχή. Η δυϊστική αντίληψη που θεωρεί το σώμα φθαρτό σκήνωμα, φορέα, φυλακή της ψυ­χής, έχει μια μακρά προϊστορία: από το αιγυπτιακό ιερατείο μέσω του Πυθαγόρα πέρασε στην πλατωνική φιλοσοφία και από τον Πλάτωνα και τους νεοπλατωνικούς, στους πατέρες της Εκκλησίας. Ο καρτεσιανός δυϊσμός είναι η κλασική μορφή της αστικής – χριστιανικής αντίληψης για τις σχέσεις ύλης και πνεύματος.

Για την ΟΥΤΟΠΙΑ και την ΟΥΤΟΠΙΑ Νο 1

Κωνσταντίνος Παρθένης- Αλληγορική σύνθεση I

H ιδέα για την Ουτοπία γεννήθηκε το 1991, αμέσως μετά την κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, σε εποχή γενικευμένης απογοήτευσης. Θεωρήσαμε, τότε, ότι ένα περιοδικό Θεωρίας και Πολιτισμού, ήταν ανάγκη της στιγμής. Προφανώς θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα αριστερό, μαρξιστικό περιοδικό. Γιατί όμως Ουτοπία; Για δύο λόγους. Πρώτο, θέλαμε να αποφύγουμε, για ευνόητους λόγους, έναν παραδοσιακό μαρξιστικό τίτλο. Δεύτερο, Ουτοπία, ως γνωστόν, σημαίνει αυτό που δεν υπάρχει. Την ίδια στιγμή σημαίνει αυτό που δεν υπάρχει ακόμα. Για μας, ο σοσιαλισμός, παρά την κατάρρευση, ήταν το μη εισέτι υπάρχον· μια μη πραγματωμένη δυνατότητα που ωριμάζει ως η επαναστατική υπέρβαση των αντινομιών του υπαρκτού καπιταλισμού.(…)

Θελήσαμε να αντιδράσουμε, προσωπικά και ομαδικά-δημόσια, στη γενική απογοήτευση και σύγχυση. Λοιπόν: Ένα αριστερό μαρξιστικό περιοδικό, θεωρίας και πολιτισμού. Φιλοσοφία, φιλοσοφία των επιστημών, πολιτική, θεωρία τέχνης, παιδεία. Κεντρικός στόχος, πολιτικός: Δεν είναι τυχαίο ότι στο πρώτο τεύχος υπάρχει άρθρο για τη λειτουργία της πολιτικής και επίσης άρθρο με θέμα: Ο σοσιαλισμός είναι συμβατός με την ανθρώπινη φύση, θέμα που τα πολιτικά μας κόμματα δεν το έχουν θέσει ποτέ (απ’ ότι γνωρίζω);

Ευτύχης Μπιτσάκης , ΕΝΘΕΜΑΤΑ,10.3.13

Το ιστολόγιό μας  θα παρουσιάσει άρθρα από την ύλη του  πρώτου τεύχους του περιοδικού ΟΥΤΟΠΙΑ. Ξεκινήσαμε ήδη με την αναδημοσίευση δύο άρθρων: α)  Παναγιώτης Νούτσος:Ο Καβάφης,ο Σκληρός και η κίνηση των σοσιαλιστικών ιδεών στον Αιγυπτιακό Ελληνισμό της εποχής τους.  και β) Αλέξανδρος Χρύσης: Διανόηση και πολιτική πρωτοπορία στη ρωσική επαναστατική παράδοση

Ακολουθεί το εισαγωγικό σημείωμα του πρώτου τεύχους και τα περιεχόμενα.

Ευτύχης Μπιτσάκης: Για την «Ουτοπία», τον μαρξισμό και την ενότητα της Αριστεράς

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Από το 1992, η Ουτοπία αποτελεί ένα μάχιμο και πλούσιο βήμα για τη διανόηση της Αριστεράς, καλλιεργώντας συστηματικά και με συνέπεια τη μαρξιστική προσέγγιση σε όλους τους τομείς. Εκατό τεύχη, περίπου είκοσι χιλιάδες σελίδες συνεισφορά στην κίνηση των ιδεών. Σε αυτές τις χιλιάδες σελίδες, αξίζει να σημειωθεί η προσοχή στις φυσικές επιστήμες και τα αφιερώματα (σε θέματα φιλοσοφικά, οικονομίας ψυχολογίας, τέχνης, αλλά και επίκαιρα θέματα, όπως το έθνος και ο εθνικισμός). Ιδιαίτερη παράμετρος, η εικονογράφηση με έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, ουσιαστική και όχι συμβατική, με τη φροντίδα της Μαρίας Κοκκίνου. Καθώς η Ουτοπία συμπλήρωσε εκατό τεύχη (ήδη κυκλοφορεί το εκατοστό πρώτο), συζητήσαμε, για όλα αυτά και πολλά άλλα, με την ψυχή του εγχειρήματος, Ευτύχη Μπιτσάκη. Τον ευχαριστούμε θερμά και ευχόμαστε, με το ίδιο πάθος και πλούτο, η Ουτοπία να συνεχίζει να μας χαρίζει απλόχερα ιδέες και προβληματισμούς.

Στρ. Μπ.

συνέντευξη του Ευτύχη Μπιτσάκη

* Ξεκινάω από το όνομα. «Ουτοπία». Ένας τίτλος που μπορεί ίσως να ξενίζει για ένα αριστερό και μαρξιστικό περιοδικό.

H ιδέα για την Ουτοπία γεννήθηκε το 1991, αμέσως μετά την κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, σε εποχή γενικευμένης απογοήτευσης. Θεωρήσαμε, τότε, ότι ένα περιοδικό Θεωρίας και Πολιτισμού, ήταν ανάγκη της στιγμής. Προφανώς θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα αριστερό, μαρξιστικό περιοδικό. Γιατί όμως Ουτοπία; Για δύο λόγους. Πρώτο, θέλαμε να αποφύγουμε, για ευνόητους λόγους, έναν παραδοσιακό μαρξιστικό τίτλο. Δεύτερο, Ουτοπία, ως γνωστόν, σημαίνει αυτό που δεν υπάρχει. Την ίδια στιγμή σημαίνει αυτό που δεν υπάρχει ακόμα. Για μας, ο σοσιαλισμός, παρά την κατάρρευση, ήταν το μη εισέτι υπάρχον· μια μη πραγματωμένη δυνατότητα που ωριμάζει ως η επαναστατική υπέρβαση των αντινομιών του υπαρκτού καπιταλισμού.

Όπως είναι γνωστό, σ’ ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία, η κοινωνία γεννούσε και γεννά ουτοπίες. Ουτοπίες νοσταλγικές ενός εξιδανικευμένου παρελθόντος όπως οι ουτοπικές αντιλήψεις ή τα ουτοπικά σχεδιάσματα του Ησίοδου (χρυσή εποχή του Κρόνου), του Πλάτωνα (εναντίον του χρήματος και του πλούτο) ή ουτοπία του Ιάμβλιχου με το ηλιόλουστο νησί των ευτυχισμένων θνητών, ακόμα και του Βιργίλιου όπου συναντάμε αναμνήσεις της αρχαϊκής κοινοκτημοσύνης.

Ολοκληρώθηκε η μετατροπή της χώρας σε αποικία – Ευτύχης Μπιτσάκης

εφημ Δρόμος της Αριστεράς

Μετά την πρόσφατη ψήφιση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, δεν ισχύει η ασυλία της δημόσιας περιουσίας του κράτους. Τώρα οι δανειστές μπορούν να κατάσχουν, όχι μόνο την ιδιωτική περιουσία του κράτους (ακίνητα, κτίρια, κεφάλαια κ.λπ.), αλλά και τη δημόσια (λιμάνια, αεροδρόμια, αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς κ.λπ.).

Με την πράξη αυτή ολοκληρώθηκε η μετατροπή της χώρας σε αποικία. Τώρα δεν είναι μόνο η εκχώρηση της δημοσιονομικής πολιτικής στους τρεις υπαλλήλους των δανειστών και το διαρκώς αυξανόμενο χρέος (μετά από κάθε δόση «βοήθειας»). Δεν είναι μόνον η καταστροφή του κράτους πρόνοιας, της δημόσιας Παιδείας, και της εργατικής νομοθεσίας. Δεν είναι μόνον η ανεργία, η γενικευμένη φτώχεια, η πείνα και οι αυτοκτονίες. Δεν είναι μόνον η εκποίηση του ΟΤΕ, της ΔΕΗ, των λιμανιών και των αεροδρομίων.

Αυτά, μια μελλοντική αριστερή κυβέρνηση, μπορεί να τα ανακτήσει. Τώρα όμως εκποιείται και ο ορυκτός πλούτος της χώρας. Το χρυσάφι της Χαλκιδικής παραδίδεται στους ξένους, έναντι έντεκα εκατομμυρίων ευρώ (όσο η αξία 30 διαμερισμάτων των 100τ.μ.). Το χρυσάφι, οι βωξίτες, το νικέλιο, το μαγγάνιο, όλος ο ορυκτός πλούτος που σχηματίστηκε κάτω από το έδαφος της Ελλάδας πριν από εκατομμύρια χρόνια, θα εκποιηθεί. Το χρυσάφι και τα υπόλοιπα μεταλλεύματα δεν θα ξαναγεννηθούν.

Εκεί που ήταν κάποτε δάση και βουνοπλαγιές, θα μείνουν τα σεληνιακά τοπία της λεηλατημένης πατρίδας μας. Και τα κυανιούχα (για το χρυσάφι) θα μολύνουν τα εδάφη και τα νερά, σκοτώνοντας ζώα, πουλιά και ανθρώπους.

Δημόσιες επιχειρήσεις, κτίρια, βουνά, ακρογιαλιές, ορυκτός πλούτος, λιμάνια και αεροδρόμια, μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, μπορούν να γίνουν αντικείμενα πλειστηριασμού. Αν η κυβέρνηση της εθνικής καταισχύνης δεν ανατραπεί, εμείς και τα παιδιά μας θα ζήσουμε ξένοι, σ’ αυτό που ήταν κάποτε η πατρίδα μας.

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ:Μία δύσκολη και άνιση ιστορική σχέση – Ευτύχης Μπιτσάκης

εφημ ΠΡΙΝ, 5/5/1991

via Η Κόκκινη Σημαία

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ: ΜΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΚΑΙ ΑΝΙΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Στο προηγούμενο σημείωμα (ΠΡΙΝ, 28.4.91) προσπάθησα να δείξω ότι ο ε­μπειρισμός ήταν συνέπεια της έλλειψης εσωκομματικής δημοκρατίας στο ΚΚΕ και ταυτόχρονα αίτιο της δεξιάς πολιτι­κής και του σημερινού εκφυλισμού. Πράγματι, η δράση του ΚΚΕ κινήθηκε, τουλάχιστον μετά το 1974, σε δυο μη τε­μνόμενα επίπεδα: στο εμπειρικό, των «καθηκόντων» και της καθημερινής πράξης, και σ’ ένα επίπεδο επαναστατικοφανούς γενικολογίας που περνιόταν για θεωρία, Η απουσία στρατηγικής και η ευκαιριακή πολιτική ήταν συνέπειες αλλά και παράγοντες στρέβλωσης και εκφυλισμού της θεωρίας.

1.Ψευδοέννοιες στη θέση της πολιτικής θεωρίας

Πράγματι, ποια είναι η θεωρητική πα­ραγωγή του ΚΚΕ μετά το 1974; (Εννοώ την επίσημη παραγωγή, όχι συνολικά των Ελλήνων -μαρξιστών). Στο χώρο της γνωσιοθεωρίας, της οικονομίας, της ι­στορίας, της πολιτικής θεωρίας πρακτι­κά τίποτα εκτός από μερικά θνησιγενή απολογητικά του οπορτουνισμού, για τα οποία κανείς δεν ενδιαφέρεται πλέον, κα­θώς και την εξίσου θνησιγενή απόπειρα για συγγραφή απολογητικής «ιστορίας» του ΚΚΕ. Η θεωρητική προσφορά της κα­θοδήγησης του ΚΚΕ μετά το 1974 συνί­σταται σε δυο δάνειες έννοιες: αλλαγή και πραγματική αλλαγή.

Δεν είναι τυχαίο ότι το ταξικό περιε­χόμενο αυτών των «εννοιών» δεν προσδιορίστηκε ποτέ. Γιατί; Επειδή δεν πρόκειται για έννοιες αλλά για ψευδοέννοιες, οι οποίες ούτε είχαν, ούτε μπορούσαν να αποκτήσουν θεωρητικό περιεχόμενο; Η πιο πρόσφατη παραγωγή περιλαμβάνει ε­πίσης δύο ψευδοέννοιες: τη νέου τύπον α­νάπτυξη και την εναλλακτική πρόταση. Η μοίρα και των νέων ευρημάτων είναι προκαθορισμένη: θα λειτουργήσουν και αυτές ως ιδεολογική επικάλυψη της α­πουσίας πολιτικής σκέψης και μιας πρα­κτικής ενσωμάτωσης και προσαρμογής στους κανόνες λειτουργίας του αστικού κοινοβουλευτισμού.

Ανάγκη λοιπόν να ερευνήσουμε από την αρχή τις σχέσεις θεωρίας και πράξης, τις σχέσεις θεωρίας και πολιτικής, για να προσδιορίσουμε το στίγμα της σημερινής πορείας της αριστεράς.