Ζέζα Ζήκου: Θα χυθεί(;) αίμα στην Πόλη…

εφημ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η κοσμική Τουρκία, που αισθάνεται να απειλείται η ίδια της η ύπαρξη από τον ισλαμικό συντηρητισμό και τον αυταρχισμό του Ερντογάν, αναζητεί εναγωνίως εναλλακτική λύση. Τρέμει στο ενδεχόμενο της ισλαμοποίησης του υπερήφανου κοσμικού κράτους που ίδρυσε ο Ατατούρκ… Ομως, οι εποχές των στρατιωτικών πραξικοπημάτων δείχνουν να αποτελούν παρελθόν. Για την απουσία βιώσιμης δημοκρατικής εναλλακτικής λύσης, δεν είναι ασφαλώς υπεύθυνος ο Ταγίπ Ερντογάν. Αντίθετα, έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις, αλλά οι πολιτικοί του αντίπαλοι είναι γαντζωμένοι στην κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο με τεράστιο ενδιαφέρον φθάσαμε με τη Μαρίτα στο σπίτι της μάνας μας στην Πόλη, για να συμμετάσχουμε στην ιστορική εξέγερση των νέων στην πλατεία Ταξίμ. Εχουμε συμμετάσχει σε αμέτρητες διαδηλώσεις στην Πόλη, όπου μεγαλώσαμε, τις οποίες όμως στο τέλος της ημέρας η αστυνομία πάντα διέλυε με απίστευτης σκληρότητας βία. Εκεί δέρνουν βάναυσα, ενώ εδώ χαϊδεύουν οι αστυνομικοί, αλλά εγώ παριστάνοντας τη Γερμανίδα δημοσιογράφο τη γλίτωνα με λίγο ξύλο, εκτός από μια φορά όταν μου άνοιξαν το κεφάλι οι «Γκρίζοι Λύκοι» του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, επειδή ήμουν με τις Κούρδισσες φίλες μου.

Αυτή τη φορά ήταν όλα τόσο διαφορετικά. Οι Κούρδοι δεν συμμετείχαν! Πάντως, όπως και να τελειώσει αυτή η εξέγερση -ενδεχομένως με τραγωδία και αιματοχυσία- θα γράψει ιστορία, διαμορφώνοντας καθοριστικά και αμετάκλητα το μέλλον της νέας Τουρκίας.

Κυρίως, η μεγάλη αγωνία επικεντρώνεται στους υπαρκτούς φόβους ότι τους διαδηλωτές θα τους χειραγωγήσουν οι «Γκρίζοι Λύκοι», επιδιώκοντας την αιματοχυσία ώστε να προκληθεί χάος και να σπάσει η συμφωνία του Ερντογάν με τους Κούρδους (ο μισητός εχθρός Κεμαλιστών και «Γκρίζων Λύκων»). Σε άλλες εποχές, τη λύση θα έδιναν οι ένοπλες δυνάμεις, των οποίων όμως την ηγεσία φρόντισε στο μεταξύ ο Ερντογάν να «ευνουχίσει». Οι μισοί στρατηγοί έχουν αποστρατευτεί και οι άλλοι μισοί βρίσκονται στη φυλακή κατηγορούμενοι για απόπειρα πραξικοπήματος.

Μετά την «Κινδία», γεννάται τώρα και η «Κιρμανία»…

Της Ζέζας Ζήκου

από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η Ιστορία ξεκινά από την αρχή. Αναδύεται ο ρόλος του Νέου Ηγεμόνα στα Ευρωπαϊκά, εκεί όπου οι μίνι – «Δυνάμεις», τύπου Γερμανίας, τα έχουν κάνει μπάχαλο με την ελληνική και την κυπριακή οικονομική διάσωση και τον ευρωπαϊκό Νότο. Το να έχει ο «δανειστής των πάντων» λόγο στην αυριανή συστημική ηρεμία της συρρικνούμενης, αλλά ακόμη σημαντικής Ευρώπης, όντως έχει νόημα. Και αυτό κάνει η Γερμανία που «θρέφει» απροκάλυπτα τις φιλοδοξίες της Kίνας. Μετά την «Κινδία» (συνεργασία της Κίνας με την Ινδία), γεννάται τώρα και η «Κιρμανία», μια ισχυρή στρατηγική συνεργασία ανάμεσα στην Κίνα και στη Γερμανία που δεν έχει προηγούμενο. Αυτό είναι το συμπέρασμα Γερμανών σχολιαστών μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού της Κίνας, Λι Κετσιάνγκ, στο Βερολίνο την περασμένη εβδομάδα.

Πολύς λόγος έγινε, την τελευταία δεκαπενταετία, για την αλλόκοτη, συμβιωτική σχέση Αμερικής – Κίνας. Τώρα, όμως, διαπιστώνουμε τα ορατά σημάδια σταδιακής αποσύμπλεξης των δύο γιγάντων και τη νέα συμβιωτική σχέση που επωάζεται, αυτή τη φορά, μεταξύ Γερμανίας και Κίνας. Αλλά η θερμή αυτή σχέση Πεκίνου – Βερολίνου ανησυχεί την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

«Εχουμε άψογες σχέσεις. Οταν τα made in China θα είναι εφάμιλλα με τα made in Germany, το ζευγάρι μας θα είναι ονειρεμένο». Τα λόγια του Κινέζου πρωθυπουργού, μετά τη συνάντησή του με την Αγκελα Μέρκελ στο Βερολίνο, δεν θα μπορούσαν να είναι πιο θερμά και πιο σαφή. Στην Ευρώπη, κανείς ηγέτης δεν έχει για τους Κινέζους τη σημασία που έχει η κ. Μέρκελ. Κυρίως, επειδή η Γερμανία της Μέρκελ έχει ρόλο-κλειδί στο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό όραμά τους. Το Πεκίνο μαθαίνει από το Βερολίνο όχι μόνο πώς να ασκεί έναν ηγετικό ρόλο σε μια ήπειρο, αλλά και πώς να οικοδομεί ειδικές σχέσεις με τους ανταγωνιστές του.

Για τις διμερείς οικονομικές σχέσεις, τόνισαν, τόσο η «ισχυρότερη γυναίκα του κόσμου» όσο και ο Κινέζος πρωθυπουργός βρίσκονται σε εξαιρετικό σημείο. Η επίσκεψη ολοκληρώθηκε με 17 συμφωνίες, μεταξύ των οποίων η κατασκευή ακόμη ενός εργοστασίου της Volkswagen και η δημιουργία δύο κοινοπραξιών με τον χημικό κολοσσό Basf. Η εταιρεία αυτή, μάλιστα, δεν διστάζει να επενδύσει στην επαρχία Σιντζιάνγκ, που άλλες δυτικές επιχειρήσεις θεωρούν υψηλού κινδύνου. Κι αυτό δεν είναι όλο: το Βερολίνο επιβεβαίωσε τη ριζική του διαφωνία με την πρόταση των Βρυξελλών να επιβληθούν κυρώσεις εναντίον των Κινέζων παραγωγών φωτοβολταϊκών. «Εμείς προτιμάμε τη συνεργασία», λένε οι Γερμανοί, αγνοώντας τις καταγγελίες της Κομισιόν ότι οι Κινέζοι κάνουν «ντάμπινγκ» τιμών.

Οταν το Πεκίνο μελέτησε τον Τζον Μέιναρντ Κέινς

Της Ζέζας Ζήκου

Το SDR δημιουργήθηκε το 1969, στο πλαίσιο του συστήματος συναλλαγματικών αξιών του Μπρέντον Γουντς, λόγω της ανασφάλειας για έλλειψη ρευστότητας στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Αρχικός στόχος των εμπνευστών του ήταν να χρησιμοποιηθεί ως αποθεματικό νόμισμα, αλλά σήμερα χρησιμοποιείται στις συναλλαγές του ΔΝΤ με τα κράτη-μέλη. Το Πεκίνο έχει προτείνει την αντικατάσταση του αμερικανικού δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος με ένα νέο παγκόσμιο νόμισμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Το νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα θα μπορούσε να προκύψει από ένα καλάθι ισχυρών νομισμάτων, ως εξελιγμένη μορφή των Ειδικών Τραβηχτικών Δικαιωμάτων (SDR) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Τις απόψεις αυτές τις ασπάζεται και η Μόσχα. Το σχέδιο του Πεκίνου μπορεί να κερδίσει την υποστήριξη των αναδυόμενων αγορών που διαθέτουν τεράστια συναλλαγματικά διαθέσιμα. Κατά πάσα πιθανότητα, όμως, δεν θα αποκτήσει το σχέδιο αυτό ρεαλιστική διάσταση. Το συνολικό ποσό των SDR ισοδυναμεί περίπου με 32 δισ. δολάρια, δηλαδή σε λιγότερο από το 2% των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Κίνας, έναντι της αξίας του χρέους του αμερικανικού Δημοσίου που έχει ξεπεράσει τα 16 τρισ. δολάρια.

Υπάρχουν, όμως, δύο κρίσιμα εμπόδια. Οι ΗΠΑ αντιδρούν στα σχέδια του Πεκίνου διότι εάν το δολάριο χάσει την κυριαρχία του, τότε θα είναι πολύ πιο δύσκολη η χρηματοδότηση των τεράστιων ελλειμμάτων της. Ωστόσο, και το Πεκίνο θα πρέπει να επανεξετάσει την ιδέα του. Το Πεκίνο έχει υιοθετήσει την πρόταση που έκανε ο Τζον Μέιναρντ Κέινς το 1940 για τη δημιουργία ενός διεθνούς νομίσματος που θα βασίζεται στα εμπορεύματα. Αλλά στο επίκεντρο της ιδέας του Κέινς ήταν να επιβληθεί φόρος στις χώρες που θα έχουν μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, με στόχο να ενθαρρύνουν την εσωτερική ζήτηση.

Το επιχείρημα του Πεκίνου, της Μόσχας και των λοιπών… εδράζεται στο «δίλημμα Triffin», βάσει του οποίου τα εξωτερικά ελλείμματα των ΗΠΑ είναι αναπόφευκτα, όσο το δολάριο παραμένει το μοναδικό αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο. Με μία περίφημη προειδοποίησή του προς το Κογκρέσο το 1960, ο ονoμαστός Βέλγος οικονομολόγος του πανεπιστημίου του Yale, Ρόμπερτ Τρίφιν, εξηγούσε ότι ως ο προμηθευτής του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, οι ΗΠΑ δεν έχουν άλλη επιλογή από το να παρουσιάζουν διαρκώς ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους. Με την επέκταση της διεθνούς οικονομίας, όμως, αυξήθηκε και η ζήτηση για αποθεματικά νομίσματα.

Να ευχόμαστε… να διασωθεί «πληθωριστικά» η Ιαπωνία – Ζέζα Ζήκου

 Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η προχθεσινή ιστορική απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας (BoJ) να προκαλέσει τη δημιουργία πληθωριστικών (!) συνθηκών (αύξηση στο 2% του δείκτη τιμών ετησίως), με άκρως βίαιες κινήσεις νομισματικής πολιτικής προκειμένου να τροφοδοτήσει με φρέσκο αέρα «πληθωριστικού χρήματος» την οικονομία, ώστε να διασωθεί από τον αποπληθωρισμό (deflation) που έχει στοιχειώσει την οικονομία της τα τελευταία χρόνια, να ευχόμαστε να επιτύχει. Επειδή ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει σήμερα η Δύση δεν είναι ο πληθωρισμός αλλά ο αποπληθωρισμός.

Να επισημανθεί πως όλες οι ακαδημαϊκές ιδέες και οι νομισματικές πολιτικές που έχουν εφαρμόσει οι προηγούμενοι κεντρικοί τραπεζίτες της Ιαπωνίας, έχουν αποτύχει οικτρά. Οι δραματικές εξελίξεις της κρίσης χρέους, η λαίλαπα της ανεργίας και η απειλή του αποπληθωρισμού (deflation) έχουν παγιδέψει τις οικονομίες. Ο αποπληθωρισμός είναι η πλέον ύπουλη εξέλιξη για μια οικονομία. Αν συμβεί θα χαθούν τα πάντα, καθώς εγκλωβίζεται η χώρα –όπως η Iαπωνία– σε έναν φαύλο κύκλο πτώσης των τιμών, των μισθών και των κερδών, που οδηγεί στον οικονομικό μαρασμό. H συνεχής πτώση των τιμών πλήττει την αξία των εισοδημάτων και των επενδύσεων πυροδοτώντας επιδείνωση των χρεών, συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και οδηγεί στη χρεοκοπία τράπεζες και επιχειρήσεις. Oπως ακριβώς έγινε την εφιαλτική εποχή της Μεγάλης Υφεσης (Great Depression) στις HΠA, τη δεκαετία του 1930.

Η οικονομία της Δύσης ακολουθεί τα ιαπωνικά πρότυπα περισσότερο απ’ όσο συνειδητοποιούν, σχεδόν, οι πάντες. Σε έναν κόσμο γεμάτο με παγίδες ρευστότητας, οι πιέσεις επί των τιμών δεν συνιστούν καμία απειλή. Ο πρόεδρος της αμερικανικής Fed, Μπεν Μπερνάνκι, έχει κρατήσει τα επιτόκια στα μηδενικά επίπεδα του 0–0,25% από τον Δεκέμβριο του 2008 και, παράλληλα, εφαρμόζει στο έπακρον και την ποσοτική χαλάρωση –όπως αποκαλείται η περιβόητη στρατηγική της quantitative easing– αγοράζοντας αφειδώς ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου για να σώσει την οικονομία και να αντιμετωπίσει την ανεργία. Πάντως, η στρατηγική αυτή δεν έχει αποδώσει στην Ιαπωνία. Μια πολιτική που αυξάνει ποσοτικά την προσφορά χρήματος (quantitative easing), οδηγώντας αναπόφευκτα στη μετατροπή του χρέους σε ρευστό (δηλαδή στη διαβόητη πολιτική του «monetizing the debt»). Η BoJ έχει εκτυπώσει αφειδώς –και χωρίς όρια– νέο χρήμα. Στα ίδια αχνάρια κινείται και η αμερικανική Fed.

Σωτηρία εναντίον Αρμαγεδδώνος! – Ζέζα Ζήκου

Οι κυβερνήσεις αναζητούν αποδιοπομπαίους τράγους για την παταγώδη αποτυχία τους. Στην οικονομική κρίση, οι ευθύνες για όλα, από την ύφεση μέχρι την τρομοκρατία, καταλογίζονται σε «εσωτερικούς εχθρούς». Ετσι, αν τα πράγματα πάνε χειρότερα, θα φταίνε οι άλλοι. Και αν πάνε καλύτερα, θα είναι χάρη στις κυβερνητικές πολιτικές. Στο «1984» ο Οργουελ περιέγραφε μια ατέλειωτη εναλλαγή εξωτερικών εχθρών, που χρησιμοποιούσε η κυβέρνηση για να εκτρέπει τη λαϊκή οργή. Σήμερα, οι κυβερνήσεις αποδύονται σε ένα ανελέητο κυνηγητό εσωτερικών εχθρών, προκειμένου να αποφύγουν τις συνέπειες της πολιτικής τους.

Εφημ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Οι τρεις τελευταίες κυβερνήσεις δεν είχαν να επιλέξουν ανάμεσα σε λύσεις που είχαν υπέρ και κατά για την κοινωνία, είχαν να επιλέξουν ανάμεσα στη σωτηρία και την καταστροφή της πατρίδας. Ετσι μας έλεγαν, τουλάχιστον. Σε όλους τους τόνους και με τη μέγιστη δυνατή δραματικότητα. Τρία χρόνια τώρα, όποια απόφαση παίρνουν, την παίρνουν για να αποφύγει η χώρα τον Αρμαγεδδώνα της ολοκληρωτικής καταστροφής και την έξοδο από το ευρώ. Ωστόσο, σε κάθε επανάληψη της φράσης περί πατρίδας που σώθηκε, αντιστοιχούσαν μερικές δεκάδες μαγαζιά που έκλειναν, μερικές εκατοντάδες θέσεις εργασίας που χάνονταν, μερικές χιλιάδες συμπολίτες μας που έβλεπαν ότι αυτό που τους συνέβαινε μόνο σωτηρία δεν συνιστούσε. Προς Θεού, δεν εξετάζω αν οι εναλλακτικές θα είχαν χειρότερες ή καλύτερες συνέπειες. Συγκρίνω αυτό που συνέβη με τον τρόπο που προπαγανδίστηκε: Σωτηρία εναντίον Αρμαγεδδώνα. Ετσι, στη μία πλευρά του διλήμματος, η λέξη «σωτηρία», έχοντας ζωή όσο η εκταμίευση της κάθε δόσης (οπότε και η διασωσμένη χώρα έπρεπε να ξανασωθεί), ανταλλασσόταν κάθε φορά με νεότερη σωτηρία. Επίσης, ακόμη και αν υποτεθεί πως όντως χάρη σε αυτήν αποφεύγαμε μια πιο βίαιη κατάρρευση, «κουρεύονταν» από την έννοια της σωτηρίας όσοι πολίτες με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές, αντί να σωθούν, καταστρέφονταν.

Με άλλα λόγια, είναι η μνημονιακή συνταγή που επιβάλλει τη σωτηρία διά της «δημιουργικής» καταστροφής; Πάντως, το μόνο βέβαιο είναι ότι το κόστος της σωτηρίας έγινε κοινωνικά ανυπόφορο. Είναι διαπιστωμένη αλήθεια ότι το Μνημόνιο –δομημένο πάνω στην τρελή ιδέα πως, αν δανείζεις έναν ήδη υπερδανεισμένο, υποχρεώνοντάς τον παράλληλα να μειώνει το εισόδημά του διά της λιτότητας, τον οδηγείς στη σωτηρία του– δεν σχεδιάστηκε εξαρχής ως πρόγραμμα σωτηρίας, αλλά ως γέφυρα συμμόρφωσης και υπακοής στο μέλλον. Και επειδή συνάγω ότι απηυδισμένη η τρόικα από την ανικανότητά μας να συλλάβουμε το τεράστιο φοροδιαφεύγον κομμάτι του ΑΕΠ και να απολύσουμε τους επιόρκους, μας τιμωρεί. Αλλά το ΑΕΠ απομειώνεται όχι μόνο επειδή τραυματίστηκε μια σειρά παραγωγικών τομέων, αλλά κυρίως επειδή συρρικνώνεται το καταγεγραμμένο και νόμιμο κομμάτι της οικονομίας.

Αλλά ακόμα και αν η κοινωνία υποφέρει, δυσφορεί, αντιδρά και αντιστέκεται, η συνταγή των Μνημονίων –τραγικά εσφαλμένη για μένα– δεν αλλάζει. Θα υπογραμμίσω απλώς και πάλι ότι αυτό ακριβώς επαγγέλλεται η θεωρία και πρακτική των μονοδρόμων. Και οι τρεις κυβερνήσεις έχουν αποδεχθεί ότι η χώρα δεν είχε άλλη λύση από το να ξαπλώσει «οικειοθελώς» στην ανατομική κλίνη, πάνω στην οποία θα δοκιμαστούν «πειραματικά» όλες οι «αναγκαίες» μεταλλάξεις.