«Δεν αρκεί λοιπόν μια ράμπα για να κάνεις ένα χώρο προσβάσιμο, πρέπει να έχεις στο μυαλό σου πώς θα προσφέρεις μια ποιοτική χωρική εμπειρία, ένα περιβάλλον που θα μπορεί να χρησιμοποιεί και να χαίρεται, που θα εκπληρώνει τα όνειρα και τις προσδοκίες του, ένας άνθρωπος και όχι ένα απρόσωπο αντικείμενο με μια συγκεκριμένη ακτίνα στροφής.»
«Πριν από αρκετούς αιώνες ο ανθρώπινος πολιτισμός έστελνε τα ανάπηρα παιδιά στον Καιάδα. Πριν από μόλις 100 χρόνια τα έκρυβε μέσα στα σπίτια, για να αποφύγει το στιγματισμό από τον κοινωνικό περίγυρο.Η ανάπτυξη της ιατρικής και της τεχνολογίας τον τελευταίο αιώνα μας επιτρέπει να επιβιώνουμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από πολέμους, ατυχήματα και ασθένειες. Και αν κάποτε ο ανθρώπινος πολιτισμός αναφερόταν στα άτομα με κάποια αναπηρία, σε «αυτούς», ως μεμονωμένα περιστατικά που δεν ανεχόταν και απέρριπτε ή στιγμάτιζε, σήμερα πρέπει να σκεφτούμε περισσότερο από ποτέ ότι «αυτοί» μπορεί να είναι οι συγγενείς μας, οι φίλοι μας, οι γονείς μας. «Αυτοί» ενδέχεται στο μέλλον να είμαστε ακόμα και «εμείς». Σήμερα λοιπόν, οφείλουμε να δημιουργήσουμε μια «κοινωνία για όλους [1] ».
Η διερεύνηση του ανθρώπινου μέτρου αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς για την αρχιτεκτονική που ξεκινάει από τον άνθρωπο και κτίζει για αυτόν και συνδέεται αναπόφευκτα με το ανθρώπινο σώμα.
Στους νεώτερους χρόνους, κατά την περίοδο της αναγέννησης και της εγκαθίδρυσης της ορθολογιστικής σκέψης, ο Βιτρούβιος συσχετίζει τις αναλογίες των αρχαίων ελληνικών ναών με τις αναλογίες του ανθρώπινου σώματος .[2]
Η επιστημονική μελέτη του ανθρώπινου σώματος ως αντι-κείμενο δηλώνεται λίγο αργότερα μέσα από ένα νοητικό σχήμα μαθηματικών σχέσεων από το Leonardo Da Vinci. Ο Άνδρας του Βιτρουβίου τον οποίο μελέτησε και σχεδίασε ο Leonardo Da Vinci στον πίνακα «Canon of Proportions” [3] (μτφ. Κανόνας αναλογιών), ορίζει εκείνο το επιστημονικό εργαλείο που δύναται να ελέγξει και να καθορίσει το «ιδανικό» ανθρώπινο σώμα και ενδεχομένως τον ιδανικό άνθρωπο.
Η μεθοδική προσέγγιση των μετρικών στοιχείων και των υλικών διαστάσεων του ιδανικού σώματος αποτέλεσε επιπρόσθετα και ένα από τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποίησαν οι αρχιτέκτονες για να αποδώσουν στα κτίρια τους το ανθρώπινο μέτρο.
»Prendiamoci la città»/»Tarantella di via Tibaldi», Pino Masi
»Καταλαμβάνοντας την πόλη» ή »Ταραντέλα της Via Tibaldi»
Αυτός ο αγώνας μας είναι ο αγώνας αυτών
που δε θέλουν πια να υπηρετούν
αυτών που πια γνωρίζουν τη δύναμη που έχουν
και δε φοβούνται πια τα αφεντικά
αυτών που θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο στον οποίο ζούμε
στον κόσμο που θέλουμε
αυτών που τώρα πια έχουν καταλάβει ότι είναι ώρα να αγωνιστούν
ότι δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο
Από τα εξεγερμένα εργοστάσια
φυσάει ήδη ο άνεμος, όπου να ‘ναι φτάνει
Είναι ένας άνεμος κόκκινος που δε μπορεί να σταματήσει
και ενώνει αυτούς που έχουν αποφασίσει να αγωνιστούν
Για τον κομμουνισμό, για την ελευθερία
καταλαμβάνουμε την πόλη
Για τον κομμουνισμό, για την ελευθερία
καταλαμβάνουμε την πόλη!
καταλαμβάνοντας σπίτια για όποιον δεν έχει
ενώνεται όλη η πόλη
αγωνιζόμενοι στις γειτονιές για να μην πληρώνουμε νοίκια,
υπερασπιζόμενοι τα σπίτια από τις εξώσεις
αγωνιζόμαστε και ζούμε τον κομμουνισμό,
δε χωράει κανένας φασίστας
η προλεταριακή δικαιοσύνη ξαναλειτουργεί
με τη λαϊκή συμμετοχή
Συνεχίζω με συνταγές μαγειρικής σε περίοδο δομικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος.
Τσιγαρίζεις κρεμμύδι σε ελαιόλαδο.
Ετοιμάζεις την φρέσκια ψιλοκομμένη ντομάτα σου με δυόσμο, πεπερόνι κόκκινο καυτερό, αλάτι χονδρό θαλασσινό από τις αλυκές και λίγο κιμά από λαιμό χοιρινού.
Όταν λέμε «λίγο» εννοούμε μια φέτα αλεσμένο κρέας 1,5 ευρώ …δεν είναι για χόρταση.
Ρίχνεις την ντομάτα κλπ να σιγοβράζει και κάνεις ένα δροσερό ντους να φύγουν τα αλάτια από το μαυρισμένο σου κορμί.
Ακόμα το μυαλό σου είναι στα δροσερά νερά των Λιαπάδων και στα ηλιοκαμένα οπίσθια της χωριατοπούλας με το super string στα καυτά βοτσαλάκια.
Βάζεις την πετσετούλα σου βιαστικά και περιμένεις να μείνει η σάλτσα με το λάδι της.
Βάζεις τις Παπαρδέλες στην κατσαρόλα να βράσουν για επτά λεπτά.
Εάν είσαι επτανήσιος και έχεις χρόνο τις ανοίγεις μόνος σου (0,20 λεπτά).
Εάν είσαι πρωτευουσιάνος και βιάζεσαι από συνήθεια, τις βρίσκεις ξερές σε ένα καλά ενημερωμένο σούπερ Μάρκετ (0,75 λεπτά).
Σερβίρεις σε ρηχή πιατέλα τις παπαρδέλες και την οργισμένη και βιαστική σου αραμπιάτα.
Γεμίζεις το ποτήρι σου με παγωμένο άσπρο κακοτρύγη που σούφερε ένας μπάτσος από τ΄ Άλεύκι γιατί «..σε πάει».
Συνολικό κόστος 2 ευρώ (μαζί με το ρεύμα).
Ξαπλώνεις το κορμάκι σου και ίσα να σε αγγίζει η άκρη του σεντονιού.
Η κουρτίνα κινείται νωχελικά από το ανεπαίσθητο μαιστράλι.
Με τα δείπνα προστρέχω πάλι στην τέχνη της ποιήσεως, ύστερα από τα δύο πεζά, «Ασώματη κεφαλή» και «Μουσαφεράτ». Πιάνω έτσι το νήμα με το «Απόκρεω», την ακρεοφαγία δηλαδή, που εκδόθηκε το 2004 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Πάλι η βρώσις και η πόσις με μία διαφορά: Στα «Δείπνα» του δειλινού αποφεύγω αυτοαναφορικούς συμβολισμούς και μεταφορές. Εχω κατά νου την ποίηση των ιδεών και τα επιγράμματα. Πώς αλλιώς να αντιμετωπίσω τους βομβαρδισμούς των τηλεοπτικών εκπομπών με γκουρμέ συνταγές, σε μια εποχή που η ιερότητα του δείπνου έχει χαθεί και πολλαπλασιάζονται οι θάνατοι από δίψα και πείνα.
Αίφνης, μια μέρα είδα πάνω σε κάδο σκουπιδιών αυτοκόλλητο σύνθημα αντιεξουσιαστών: «Προσέχτε τα σκουπίδια που πετάτε, από τους κάδους τρώνε άνθρωποι». Ο σαρκασμός υπενθύμιζε ότι ενώ εξαφανίστηκαν οι δηλητηριάσεις ως μέσον δολοφονίας σε αυτοκρατορικές αυλές, μα και σε φτωχόσπιτα, όπου επιδέξιες μαγείρισσες φαρμάκωναν καταπιεστές συζύγους, πολλαπλασιάστηκαν οι εξ αμελείας από μουχλιασμένα και σκουληκιασμένα τρόφιμα και από βρόμικο νερό, όσο κι αν οι μικρές καθημερινές δόσεις δηλητηρίου δημιουργούν αντισώματα στο αίμα. Το σύνθημα με παρακίνησε στον ακτιβισμό των λέξεων.
Ομως «αν είναι ανθρώπινος ο πόνος δεν είμαστε άνθρωποι μόνο για να πονούμε». Το ημερήσιο σιτηρέσιο, το φαγητό του δειλινού, ανάμεσα στον κάματο της ημέρας και την αγωνία του σκότους, είναι το πλέον εμβληματικό. Εκεί δένονται οι άνθρωποι, χαίρονται, διαλογίζονται, ζεσταίνονται, ερωτεύονται και ενίοτε σκοτώνονται. Από ένα δείπνο ξεκίνησε η ανθρώπινη τραγωδία του Ιησού. Οι δεκαπέντε, πληκτικοί σε μεγάλο βαθμό, τόμοι των δειπνοσοφιστών βρίθουν πληροφοριών και παραπληροφοριών για τη διασκέδαση, τα καλά φαγητά, την καλή χαρά των αρχαίων, ένα είδος μεσημεριανάδικου του 2ου μ.Χ. αιώνα, όπου οι καλοζωιστές δειπνοσοφιστές ξεκατινιάζονται, πίνοντας, τρώγοντας και κουτσομπολεύοντας. Δεν έχουν αλλάξει τα πράγματα, παρά την είσοδο της πατάτας στο διαιτολόγιο της Ευρώπης και τη δραστική μείωση των θαλασσινών. Εχουμε ανάγκη το μοίρασμα του φαγητού στα δείπνα και στα μικρά γλέντια.
Ένας σπουδαίος καραγκιοζοπαίχτης, που παρά τα 80 χρόνια του το λέει ακόμα η καρδιά του, ο Πατρινός Γιάνναρος (κατά κόσμον Γιάννης Μουρελάτος) τραγουδά για την Ελλάδα της κρίσης…
«Το όνειρο του πρωτομάστορα Νικήτα»,εκδ. «Καστανιώτης», 1999
Με την πρώτη γερή παγωνιά που ‘πεσε ξαφνικά μια μέρα κατά τα ξημερώματα, ο κόσμος απόρησε αλλά δεν πολυέδωσε σημασία. «Ο χειμώνας μπερδεύτηκε φέτος στους λογαριασμούς του, μα δε θ’ αργήσει να το καταλάβει», είπαν μερικοί. Τίποτα όμως δεν άλλαξε. Κι όχι μονάχα αυτό, αλλά το κρύο έσφιξε περισσότερο, πλάκωσαν τα χιόνια απανωτά κι ασταμάτητα, πάγωσαν παντού τα νερά, τα ποτάμια, οι λίμνες και τα υδραγωγεία – μέσα σε λίγες μέρες ολάκερη η Ελλάδα κατάντησε Σιβηρία. Βλέποντας πως ο Θεός είχε βαλθεί να χαλάσει την πλάση Του, οι άνθρωποι τα χρειαστήκανε για τα καλά, θυμήθηκαν όλοι την ευσέβεια, το ρίξανε στις παρακλήσεις και στις προσευχές, ξετυλίγονταν ατέλειωτες στους δρόμους οι λιτανείες. Του κάκου όμως: ο Μεγαλοδύναμος είχε ταπώσει τ’ αυτιά Του και δεν άκουγε τίποτα, ούτε που ‘δινε καν σημασία στον τρομοκρατημένο κόσμο που λιτάνευε τις εικόνες και τα λείψανα των αγίων βουτηγμένος στο παγωμένο χιόνι μέχρι το μεσονέφρι, που σήκωνε όσο μπορούσε πιο ψηλά τους σταυρούς και τα εξαπτέρυγα, που ‘ψελνε και παρακαλούσε με δάκρυα στα μάτια.
Μη ξέροντας τι να κάνουν, ποια συμβουλή να δώσουν στους ανθρώπους που κατέφευγαν σ’ αυτούς, οι δημογέροντες έστελναν μαντατοφόρους στις σκήτες και στα μοναστήρια, ζητούσανε παρηγοριά από τους ερημίτες και τους καλογέρους, από σοφούς ηγούμενους. Όμως τι μπορούσανε να κάνουν κι αυτοί οι παντέρμοι; Του κάκου μελετούσαν και ξαναμελετούσαν τα ιερά τους βιβλία, τα ευαγγέλια, την Αποκάλυψη του Ιωάννη κι όλα τα συναξάρια, άδικα κατέβαζαν από των βιβλιοθηκών τους τα ράφια περγαμηνές, παπύρους και πανάρχαια χειρόγραφα, μάταια στραβώνονταν διαβάζοντας τις νύχτες με τα κεριά και τα λυχνάρια κάποιες παλιές προφητείες που φύλαγαν στα σαρακοφαγωμένα τους ντουλάπια. Τίποτα κι από κει, καμιά ελπίδα, καμιά παρηγοριά.
Κλεισμένοι στα σπίτια, τυλιγμένοι με αντρομίδες, βελέντζες και παπλώματα, οι άνθρωποι έριχναν στα τζάκια τα τελευταία τους κουτσούρια – για να επιζήσουν, έτρωγαν ό,τι τους απόμενε, ό,τι τους βρισκόταν. Και καλά αυτοί που ‘χαν προμήθειες για την κακιά την ώρα, οι άρχοντες κι οι τσιφλικάδες που ‘χαν τα κελάρια τους γεμάτα, τα πιθάρια φίσκα λάδι, τ’ αμπάρια ξέχειλα απ’ το γέννημα. Όμως οι άλλοι, οι πιο πολλοί, οι πάμφτωχοι ραγιάδες και οι άκληροι; Πώς να ταΐζαν τη φαμίλια οι ξώμαχοι που ζούσαν μεροδούλι μεροφάι, που ‘τρεμαν απ’ την παγωνιά σαν τα σκυλιά μέσα σε παράγκες και χαμόσπιτα, που δεν είχανε στον ήλιο μοίρα; Κείνη τη χρονιά τα χαράτσια είχαν πέσει πάνω τους πριν την κακοκαιρία, οι Τούρκοι τους είχαν γονατίσει με τα δοσίματα, οι φοροεισπράκτορες είχαν κολλήσει πάνω τους σαν βδέλλες, τους είχαν ρουφήξει το αίμα.
Στα δεκαοκτώ του, ο ταλαντούχος πιανίστας Άξελ Βίντινγκ έχει ήδη γνωρίσει δύο φορές τη σκληρή δοκιμασία της απώλειας, έχοντας χάσει με τρόπο τραγικό πρώτα τη μητέρα του κι έπειτα την αγαπημένη του Άνια. Τώρα, τον περιμένει μια τρομακτικά δύσκολη αποστολή, που θα καθορίσει το μέλλον του: σε εννέα μήνες, θα πρέπει προετοιμαστεί για την πρώτη του επίσημη συναυλία, το ντεμπούτο του ως σολίστ του πιάνου. Και ενώ αναμετράται με το ίδιο του το ταλέντο, πασχίζοντας να δαμάσει αριστουργήματα της μουσικής, η μοίρα τού επιφυλάσσει έναν νέο συγκλονιστικό έρωτα με μια γυναίκα πολύ μεγαλύτερή του, μια σχέση που θα τον αναγκάσει να περιπλανηθεί στα πιο σκοτεινά μονοπάτια της ανθρώπινης ψυχής.
Στο Ποτάμι, την αυτοτελή συνέχεια της Λέσχης των Νέων Πιανιστών (Πόλις, 2009), παρακολουθούμε έναν νέο άνθρωπο να εξερευνά την ομορφιά, το ύψος της τέχνης, τα πάθη αλλά και τα όρια της συναισθηματικής αντοχής του. Το βιβλίο μιλά για τις ηθικές και πρακτικές επιλογές που όλοι μας καλούμαστε να κάνουμε στη ζωή. Παράλληλα, αποτελεί μια απαράμιλλη λογοτεχνική περιήγηση στον κόσμο της μουσικής, στις απολαύσεις και στα ζοφερά βάθη των μεγάλων κλασικών έργων.
Εγώ φοβούμενος τα τετριμμένα
πολλούς μου λόγους αποσιωπώ.
Εν τη καρδία μου είναι γραμμένα
πολλά ποιήματα· και τα θαμμένα
εκείνα άσματά μου αγαπώ.
Ω πρώτη, αγνή, μόνη ελευθερία
της ήβης προς την ηδονή!
Ω μέθη των αισθήσεων γλυκεία!
Τας θείας σας μορφάς κοινοτοπία
φοβούμαι μη υβρίση ποταπή.
(Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877-1923, Ίκαρος 1993)
Μια απάντηση στη βαρβαρότητα
Στο χώρο που ακούστηκε για πρώτη φορά ο «Μεγάλος Ερωτικός» η υψίφωνος Σόνια Θεοδωρίδου ερμήνευσε μπροστά σε κοινό 12 συμφωνικά τραγούδια βασισμένα σε ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη, όλα συνθέσεις του Αθανάσιου Σίμογλου. Ηταν η παρουσίαση του cd «Shades of love…» στο οποίο τραγουδάει επίσης ο βαρύτονος Κώστας Ραφαηλίδης, ενώ την Orchestra Mobile διευθύνει ο Θεόδωρος Ορφανίδης.
Η περίπτωση του κ. Σίμογλουείναι ιδιαίτερη. Γιατρός και συνθέτης, ζει από το 1982 στη Στουτγάρδη. Η σχέση του με τον ποιητή χρονολογείται από το 1983, όταν με αφορμή τα 50 χρόνια από τον θάνατο του Καβάφη δέχθηκε να μελοποιήσει δύο ποιήματά του. Από τα 12 του τωρινού cd τα 11 ανήκουν στα «αναγνωρισμένα», ενώ το «Nous n’ osons plus chanter les roses» ανήκει στα «κρυμμένα»…
Κατακαλόκαιρο του ’57 . Απόγευμα και η ζέστη ακόμη ανυπόφορη.
Οι γιαγιάδες και οι μανάδες μας καθισμένες στα καρεκλάκια τους μπροστά στην αυλή της κυρα-Γιάννενας, δίπλα στο χωμάτινο δρόμο.
Η κυρα-Λένα έχει στην ποδιά της ένα ταψάκι με φακές και τις καθαρίζει πετώντας τα χαλικάκια που βρίσκει στο δρόμο, η θεία Αθανασία πλέκει με την γνωστή της μαεστρία κάτι με το βελονάκι της κι όπως πάντα δεν κοιτάζει ποτέ το πλεκτό της. Η Νίτσα η μοδίστρα ξετρυπώνει ένα λουλουδάτο φόρεμα χρησιμοποιώντας τα μακριά κατακόκκινα βαμμένα νύχια της και η γιαγιά μου μπαλώνει τις κάλτσες του πατέρα.
Εμείς μια μαρίδα παιδιά, τα περισσότερα γυμνά από τη μέση και πάνω, με λασπωμένα πρόσωπα, πόδια και κορμιά από την σκόνη και τον ιδρώτα, παίζουμε μπάλα.Τα κορίτσια πιο πέρα, παίζουν σχοινάκι, σαλίγκαρο- τα μεγαλύτερα ξεφυλλίζουν κάποιο περιοδικό.
-Τραβάτε παραπέρα μωρέ να παίξετε. Μας πνίξατε στη σκόνη.
Και ξαφνικά από μακριά ακούγεται ένας γνωστός χαρακτηριστικός ήχος .
Οι γιαγιάδες μαζεύουν τα καρεκλάκια τους και μπαίνουν στην αυλή της κυρα-Γιάννενας, εμείς μαζεύουμε την μπάλα και ακροβολιζόμαστε στην άκρη του δρόμου, τα κορίτσια αγανακτισμένα μαζεύονται κι αυτά στην αυλή.
Ήθελε ακόμα για να ξημερώσει. Ο χειμώνας βαρύς. Ανέβαινα απ’ τη δημοσιά, ένα κακοτράχαλο χωματόδρομο που και τ’ αυτοκίνητα ακόμα θα ήθελαν να τον αποφύγουν. Στην Καρυά, ο δρόμος τέλειωνε κι άρχιζε μονοπάτι. Απόρησα γιατί, υπήρχε ασφαλτοστρωμένος δρόμος μέχρι τον Αη Γιώργη από χρόνια. Μόνο όταν ήμουνα παιδάκι και μ’ έφερνε το λεωφορείο του Αλέκου απ’ την Άρτα, τερμάτιζε εδώ. Από κει και πάνω δρόμος, τι δρόμος δηλαδή, σοκάκι, μόνο για τα ζωντανά και για γερά πόδια.
Με περίμενες με το γομάρι τότε, έδενες τη μικρή καρό βαλιτσούλα μου στ’ αριστερά στο σαμάρι, μ’ ανέβαζες πανωσάμαρο κι εσύ από δίπλα ποδαρόδρομο μέχρι να φτάσουμε στο σπίτι. Δυο τσιγάρα δρόμος.
Αυτά σκεφτόμουν καθώς ανέβαινα τα πέτρινα σκαλοπάτια που έβγαζαν στην πλατεία. Οι πόρτες των μαγαζιών κλειστές. Η σιδερένια πόρτα τ’ Αη Νικόλα κλειδωμένη κι αυτή, λες και από κάτι είχε να φοβηθεί ο άγιος… Πάνω στα λίγα τραπέζια των καφενείων της πλατείας, οι καρέκλες αφημένες τ’ απίστομα. Ερημιά μαύρη και παγωνιά. Ο γιαννιώτης σήκωνε τα φύλλα γύρω απ’ το γερο πλάτανο και τα ‘στρωνε σ’ ένα κυκλικό χορό χωρίς αρχή και τέλος. Από την πέτρινη βρύση δεν έτρεχε στάλα νερό. Τέτοια εποχή…
Άφησα την πλατεία πίσω μου. Πέρασα έξω απ’ του Μπλέτσου, σκοτεινά. Στου Πουρναρά το ίδιο, και στου Μπέσου. Παγωμένη η νύχτα, σφαλισμένα τα παντζούρια, τα μπουχαριά δίχως καπνό. Στην άκρη του δρόμου το νερό στριμωγμένο στο τσιμεντένιο αυλάκι, ακολουθούσε μια ξέφρενη πορεία προς την αυλή του μυλωνά. Μπόρεσα να διακρίνω στο λιγοστό φως που σκόρπιζαν οι κολώνες του δρόμου, την αντάρα που σκέπαζε απέναντι τη Ρουπακιά και κατέβαινε προς τη Γκούρα. Φουσκωμένη αυτή, από μεγάλες κατεβασιές νερού, βιάζονταν να συναντήσει τον Άραχθο.
Μετά τη στροφή του Μπράνα, πάγωσα. Δεν ήταν απ’ το κρύο. Το δίπατο πέτρινο σπίτι στέκονταν πάλι εκεί, όπως παλιά, στην άκρη του μονοπατιού. Ένα αχνό φως έφεγγε στο παραθύρι που, δεν ξέρω γιατί, δεν είχε πατζούρι. Όλα τα παράθυρα δεν είχαν πατζούρια. Ανέβασα το βλέμμα μου στο μπουχαρί. Κάπνιζε. Τα πόδια μου άρχισαν να κινούνται χωρίς να περιμένουν τις σκέψεις. Άνοιξα τη λυσιά, δρασκέλισα την αυλή και ζύγωσα τ’ αφτί στην πόρτα. Άρχισε να πέφτει ένα ψιλόβροχο που πήγαινε να γίνει χιόνι, άλλαζε γνώμη για λίγο και γίνονταν πάλι ψιλόβροχο. Ακούγονταν μόνο η φουσκωμένη Γκούρα και οι σταγόνες της βροχής. Ζύγωσα στο παραθύρι κι έσκυψα προς το τραβηγμένο πλεχτό κουρτινάκι που άφηνε να φανεί το εσωτερικό του σπιτιού.
Σε μια πρώτη ματιά δεν παρατήρησα τίποτα περισσότερο από μια ξύλινη πόρτα σε ένα παλιό σπίτι του Ναυπλίου. Έπρεπε κάποιος να μου το υποδείξει, να δω καλύτερα, να σκεφτώ βαθύτερα. Κι όμως, αυτή η πόρτα έχει να διηγηθεί περισσότερη ιστορία από όλα τα ιστορικά βιβλία που διάβασα τα τελευταία χρόνια.
Τα βιβλία βλέπετε, γράφουν για βασιλιάδες και πρωθυπουργούς, για μάχες και πραξικοπήματα, για σπουδαία γεγονότα μιας γραμμικής πορείας. Δε γράφουν πολλά πράγματα για τη ζωή των ανθρώπων, δεν μπορούν να αποτυπώσουν με κάποια ακρίβεια τους κόπους τους, τη στάση τους απέναντι στη ζωή, το πόσο δυστυχισμένοι ή ευτυχισμένοι υπήρξαν. Μια πόρτα ίσως μπορεί.
Εν αρχήν ην το «ρόπτρον». Στο κέντρο και αριστερά της πόρτας, το σιδερένιο χέρι που χτυπούσε ο επισκέπτης για να ειδοποιήσει τους νοικοκύρηδες του σπιτιού. Ο ήχος της ειδοποίησης ήταν ο ήχος της ξύλινης πόρτας. Διαπεραστικός, άμεσος, αδιαμφισβήτητος. Το τσακαλίδι. Φτιαγμένο από κράμα που σαν πρώτο συνθετικό είχε το σίδηρο. Σίδηρος έβγαινε στη Σέριφο, από Έλληνες εργάτες, και από εκεί πουλιόταν στα χυτήρια της Αθήνας. Οι μεταλλουργοί έφτιαχναν το καλούπι, απομίμηση ενός μικρού χεριού, γιατί έτσι είχαν μάθει από τον πατέρα τους και τον παππού τους και τον προπάππου τους και έτσι έφτιαχναν τα ρόπτρα από τους χρόνους των προγόνων τους, μεταλλουργών στους ίδιους τόπους. Με κάρα έφταναν τα ρόπτρα στις πολιτείες πέρα από την Αθήνα.
Κάποιος μαγαζάτορας έδωσε λίγα γρόσια και αγόρασε όσα χεράκια υπολόγιζε ότι θα πουλούσε. Κι ήρθε ο νοικοκύρης του σπιτιού στο μαγαζί του, βρήκε αυτό που του άρεσε περισσότερο, παζάρεψε ίσως την τιμή κι όλο χαρά το βίδωσε στην καινούρια του ξύλινη πόρτα. Τούτο το μπιχλιμπίδι είναι φτιαγμένο για να κρατήσει μια ζωή και πολλές περισσότερες. Ίσως να στέκει εκεί και σε πεντακόσια χρόνια ή στην προθήκη ενός μουσείου λαϊκής τέχνης. Είναι δείγμα αρχοντιάς, και ομορφιάς, είναι ο κύκλος ανθρώπων που δουλεύουν, παράγουν, μεταποιούν και στολίζουν τα σπίτια τους.
Για μία ακόμη φορά τα αριστουργήματα της συλλογής Κωστάκη που βρίσκονται στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης θα αποτελέσουν πόλο έλξης για το κοινό, καθώς χθες εγκαινιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, στον χώρο της Μονής Λαζαριστών, η έκθεση με τίτλο Τα κινήματα της ρωσικής πρωτοπορίας, η οποία επικεντρώνεται στην Πρωτοπορία της Πετρούπολης. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 2 Σεπτεμβρίου 2012.
Με την ευκαιρία της έκθεσης σας παρουσιάζουμε ένα κείμενο της Νάντιας Βαλαβάνη , γραμμένο με αφορμή την 93η επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης, με τίτλο:
Ρωσικός Μοντερνισμός και Καλλιτεχνική Πρωτοπορία –Τέχνη και Πολιτική τον Οκτώβρη. Η Σοβιετική Κρατική Πολιτική τα πρώτα χρόνια.
της Νάντιας Βαλαβάνη
1. Εισαγωγή
Όχι μόνο η Οκτωβριανή Επανάσταση αλλά και η ρωσική πρωτοπορία αποτέλεσαν εκφράσεις, στις ιδιαίτερες συνθήκες της ρωσικής πραγματικότητας, διεθνών φαινομένων και διαδικασιών. Οι δρόμοι έντονα πειραματικού χαρακτήρα στους οποίους, με σημείο τομής την εμφάνιση του κυβισμού και δημιουργώντας τη σημαντικότερη επανάσταση στις τέχνες από την εποχή της Αναγέννησης, περιπλανιόταν από τις αρχές του 20ου αιώνα η ευρωπαϊκή «ιστορική πρωτοπορία», στη Ρωσία διασταυρώθηκαν με το σημαντικότερο κοινωνικό πείραμα όλων των εποχών: Tον Οκτώβρη και το νεαρό εργατοαγροτικό κράτος που επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί. Αποτέλεσμα; Τα πρώτα επαναστατικά και μετεπαναστατικά χρόνια, ακόμα και την περίοδο 1917-1920 που μαίνονταν οι μάχες της επανάστασης, του εμφύλιου και της ξένης εισβολής, σε συνθήκες πείνας, παγωνιάς και έλλειψης και των στοιχειωδών, συμπεριλαμβανομένου χαρτιού και φιλμ, υπήρξε μια πρωτοφανής καλλιτεχνική έκρηξη σ’ όλους τους τομείς των τεχνών. Συνοδευόμενη από θυελλώδεις συζητήσεις για θέματα αισθητικής και πολιτικής, σε συνθήκες απόλυτης καλλιτεχνικής ελευθερίας και σε σύζευξη με μια στάση πραγματικά αξιοθαύμαστης κοινωνικής υπευθυνότητας των ίδιων των δημιουργών, δημιουργήθηκε ό,τι πιο προωθημένο καλλιτεχνικά στον κόσμο.
Το Καρλ Μαρξ Χοφ είναι ένα από τα πρώτα προγράμματα λαϊκής στέγης στην Ευρώπη, φρούριο της αυστρομαρξιστικής αριστεράς στην «Κόκκινη Βιέννη» και, αργότερα, πεδίο μάχης μεταξύ σοσιαλιστών και νεοφασιστών, τη δεκαετία του 1930.
Η Βιέννη, από το 1919 ως το 1933 βρίσκεται στα χέρια του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος .Προσπαθώντας να υλοποιήσει ένα πρωτοπόρο πρόγραμμα λαικής στέγης επέλεξε για την οικοδόμηση των νέων εργατικών κατοικιών, έναν τύπο κατοικίας, που συναντάται συχνά στην ιστορία της αυστριακής πρωτεύουσας και ονομάζεται Χοφ ( κτίριο γύρω από αίθριο ).
Το διασημότερο Χοφ , είναι το Καρλ Μαρξ Χοφ, τη μελέτη του οποίου εκπονεί και υλοποιεί ο Καρλ Εν από το 1927 ως το 1930. Περιφερειακό σε σχέση προς το ιστορικό κέντρο, οργανώνεται γύρω από τρεις μεγάλους αίθριους χώρους και το συνολικό μήκος της όψης του υπερβαίνει το χιλιόμετρο. Δύο είναι χώροι οργανωμένου πρασίνου και κατοικίας, ενώ ο τρίτος είναι μεγάλη πλατεία, ανοικτή στη μία πλευρά της προς τον σιδηροδρομικό σταθμό. (περισσότερα…)
»Το αρχιτεκτονικό σχέδιο βρίσκει τη δικαίωσή του όταν το λευκό καθαρό χαρτί της φωτοτυπίας αρχίζει να «βρωμίζει» μέσα στο γιαπί. Όταν πάνω του εμφανίζονται οι πρώτες «δαχτυλιές» του μάστορα που το κρατάει στα χέρια του και το μελετάει με προσοχή .Το «διαβάζει» λέμε -και όχι τυχαία- στη γλώσσα της οικοδομής.»
του Τάση Παπαϊωάννου ,καθηγητή Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
Η αρχιτεκτονική για να υπάρξει, εκτός από τον εργοδότη και τον αρχιτέκτονα, χρειάζεται ικανούς και καλούς μαστόρους. Αυτοί είναι που μετατρέπουν το σχέδιο σε υλοποιημένο έργο. Χωρίς αυτούς δεν μπορεί να υπάρξει τίποτε! Η συνεργασία του αρχιτέκτονα με τους τεχνίτες που αναλαμβάνουν την κατασκευή του κτηρίου, δεν μπορεί παρά να είναι αρμονική και πρώτα απ’ όλα να βασίζεται στον αλληλοσεβασμό και στην εκτίμηση του ενός για τη δουλειά του άλλου. Γιατί πάντα ο ένας μαθαίνει από τον άλλο!
Αυτή τη χρονιά, αρκετοί από τους καλούς μαστόρους με τους οποίους συνεργαζόμασταν σταματάνε την εργασία τους λόγω συνταξιοδότησης. Οι σοβατζήδες, ο ξυλουργός, ο ηλεκτρολόγος, οι σιδεράδες. «Κουραστήκαμε πια» μου λέγανε συχνά. «Καιρός να ξεκουραστούμε κι εμείς λίγο». Γιατί είναι πράγματι δύσκολη η δουλειά στο γιαπί. Και σκληρή!
Μια συνεργασία πολλών χρόνων τερματίζεται και μαζί είναι σαν να κλείνει μια σημαντική περίοδος της δουλειάς μου. Φεύγουν και αισθάνομαι ήδη το μεγάλο και δυσαναπλήρωτο κενό της απουσίας τους. Παράλληλα, όμως, αισθάνομαι και ένα μεγάλο χρέος! Να τους ευχαριστήσω δημόσια για όσα μαζί δημιουργήσαμε όλα αυτά τα χρόνια, για όσα έμαθα κοντά τους, για τον κόπο και το μόχθο τους, για την αγάπη και το μεράκι που είχαν για την τέχνη τους, για την εμπιστοσύνη και τη φιλία τους. (περισσότερα…)
Εμπνευστής των κάθετων κήπων είναι ο Patrick Blanc, γάλλος βοτανολόγος και ερευνητής του Γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας. Ο Blanc ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο δημιουργεί οικοσυστήματα στα οποία μπορούν να αναπτυχθούν πάρα πολλά είδη φυτών ακόμη και σε μέρη που δεν φανταζόμαστε.
Ο κατακόρυφος κήπος στη Μαδρίτη που κατασκευάστηκε το 2008 ανέρχεται σε 4 ορόφους. Έχει 15.000 φυτά και περισσότερα από 250 διαφορετικά είδη που το μεγαλύτερο μέρος τους είναι όλο το χρόνο ανθισμένα. Το κτίριο δίπλα του συνδυάζει τη σύγχρονη αρχιτεκτονική με την παλιά πρόσοψη ενός πρώην σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που χτίστηκε το 1899. Σήμερα στεγάζει τη γνωστή γκαλερί μεταμοντέρνας τέχνης Caixa Forum και έχει ανακαινιστεί από τους ελβετούς αρχιτέκτονες Herzog & de Meuron.
Οι κάθετοι κήποι αποτελούν μία από τις πλέον ενδεδειγμένες, καλαίσθητες και πράσινες λύσεις για τις πόλεις, ενώ παράλληλα, είναι και μία προσπάθεια δημιουργίας ισορροπίας του αστικού οικοσυστήματος.
Η Neustadt Kunsthofpassage είναι μια συνοικία στη Δρέσδη της Γερμανίας, γνωστή ως η «συνοικία των φοιτητών». Οι κάτοικοι ενός κτιρίου της περιοχής , φανατικοί λάτρεις της μουσικής, αποφάσισαν να «μετατρέψουν» τον εξωτερικό τοίχο της πολυκατοικίας τους σε… ορχήστρα!
Πιο συγκεκριμένα, κάλυψαν ολόκληρη την επιφάνεια με υδρορροές και χοάνες σε σχήμα μουσικών οργάνων και όταν η βροχή αρχίζει να πέφτει, αυτό το πολύχρωμο σύστημα αποστράγγισης «αιχμαλωτίζει» το νερό και μετατρέπει τον τοίχο σε εκπληκτική μουσική μπάντα, την οποία θα ζήλευε κάθε μαέστρος!
Αυτό συμβαίνει καθόλη τη διάρκεια της βροχής, όπου ανάλογα με τη δύναμη, την πυκνότητα και την ένταση των σταγόνων αναπτύσσονται κάθε φορά διαφορετικές μουσικές συνθέσεις, ενώ όσο βρέχει η γειτονιά πλημμυρίζει με εκπληκτικούς ήχους.
Το Funnel Wall (όπως έχει ονομαστεί ο πρωτότυπος αυτός… μουσικός τοίχος)… «παίζει» σλόου αλλά και γρήγορα κομμάτια και αποτελεί ένα από τα πιο αξιοπερίεργα κτίρια στην περιοχή, όπου πλήθος κατοίκων περιμένει πώς και πώς τις μεγάλες καταιγίδες!!!
Designed by artists Annette Paul, Christoph Roßner and André Tempel,
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΜΑΤΙΕΣ
contramee 