Φίλιππο Βιόλα:»Η κοινωνία της αφαίρεσης -Το σύστημα της αδιαφορίας και της αποξένωσης στην καθημερινή ζωή»

Tο βιβλίο του  Φίλιππο Βιόλα ‘’Η κοινωνία της Αφαίρεσης -Το σύστημα της αδιαφορίας και της αποξένωσης στην καθημερινή ζωή» , κυκλοφόρησε  πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1993 .Ήταν το έκτο βιβλίο της σειράς ‘’Κοινωνικές Επιστήμες’’ των εκδόσεων ‘’Στάχυ’’, μια σειρά που συνέβαλλε στον διάλογο και τον προβληματισμό γύρω από όλα τα επίκαιρα και ζωτικά ζητήματα της κοινωνίας της εποχής .

Το έργο του Βιόλα αρχικά ήταν μια σειρά σημειώσεων ,υπό μορφή βιβλίου, για το μάθημα της Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο  La Sapienza ,της Ρώμης όπου δίδασκε ο συγγραφέας. Η έκδοση αυτή των αρχών της δεκαετίας του ’80,γρήγορα εξαντλήθηκε γιατί το βιβλίο βρήκε ανταπόκριση σ’ ένα  κοινό πολύ ευρύτερο από το στενά Πανεπιστημιακό. Ήταν μια εποχή που χαρακτηριζόταν από το ερμητικό κλείσιμο των χώρων πολιτικού διαλόγου μετά την υποχώρηση των κινημάτων της προηγούμενης δεκαετίας.

Ο διάλογος γύρω από την προβληματική αυτού του βιβλίου συνεχίστηκε για χρόνια και ενώ το βιβλίο είχε εξαντληθεί οι ενδιαφερόμενοι αναπαρήγαγαν το κείμενο με διάφορους τρόπους , διανθίζοντάς το με σχόλια.

»Μου ασκήθηκε τόση πίεση για την επανέκδοση του κειμένου, που κατέληξα να ξεπεράσω τους δισταγμούς που είχα» σημειώνει ο συγγραφέας στον πρόλογο της ιταλικής έκδοσης του 1989.  Το νέο έργο που προέκυψε  με την συστηματοποίηση και αναδιάρθρωση του αρχικού κειμένου από τον  Φίλιππο Βιόλα  παρουσιάστηκε και στο ελληνικό κοινό από τις εκδόσεις Στάχυ το 1993.

Το βιβλίο κυκλοφορεί και μπορείτε να το βρείτε στο Βιβλιοπωλείο ΠΙΡΟΓΑ,  Σόλωνος 114, Αθήνα

Σας παρουσιάζουμε το δελτίου τύπου,τα περιεχόμενα καθώς και μια κριτική για το βιβλίο του Βιόλα, που γράφτηκε στο περιοδικό Ουτοπία τευχ.10,1994.

1.Δελτίου Τύπου

Ζούμε σε μια αφηρημένη κοινωνία, θεμελιωμένη πάνω σε ένα σύστημα αδιαφορίας για την ύπαρξή μας. Αφηρημένη, όχι με την έννοια μιας κοινωνίας μη πραγματικής, αλλά με την έννοια ότι αυτή η κοινωνία κάνει αφαίρεση από την κοινωνική πραγματικότητα, δεν λαμβάνει υπόψη το πώς ζουν πραγματικά τα συγκεκριμένα πρόσωπα.

Η κοινωνική αφαίρεση, αυτή η παγερή αδιαφορία για το πραγματικό Είναι των ανθρώπων, περιβάλλει την καθημερινή ζωή και επιχειρεί να ακυρώσει τα χαρακτηριστικά της προσωπικής και συλλογικής  ταυτότητας. Η υπαρξιακή διάσταση υποτάσσεται έτσι στους ρυθμούς της διαδικασίας της οργάνωσης και της παραγωγής.

Η συστηματική αδιαφορία για τις κοινωνικές και υπαρξιακές ιδιαιτερότητές μας μετασχηματίζεται σε απαίτηση να οριστεί η εργασιακή δραστηριότητα  και η κοινωνική ζωή με όρους κοινωνικής απροσδιοριστίας. Η αφηρημένη κοινωνία απαιτεί όλες οι εκφράσεις της κοινωνικής ζωής  να είναι απροσδιόριστες, δηλαδή στερημένες από οποιεσδήποτε αναφορές στις προσωπικές και συλλογικές ιδιαιτερότητες.

Αυτή η υπόθεση ανάγνωσης της καπιταλιστικής κοινωνίας εξετάζει – με τρόπο εύληπτο και για το μέσο, μη ειδικό αναγνώστη- όλες τις σφαίρες της κοινωνικής δυναμικής : το άτομο, το περιβάλλον, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τα κοινωνικά αιτήματα, τις αξίες, το χρόνο, την καθημερινή ζωή, την εργασία, την εκπαίδευση. Με αυτή την έννοια , δεν πρόκειται για ένα ερμηνευτικό μοντέλο κατασκευασμένο θεωρησιακά, αλλά για μια πρόταση που γεννήθηκε ως εργαλείο  έρευνας- παρέμβασης και απευθύνεται σε όσους, αντιστεκόμενοι σε μια ισχυρή ιδεολογική πίεση , επιμένουν να κοιτάζουν την κοινωνική πραγματικότητα των συγκεκριμένων προσώπων.

Zygmunt Bauman: Πόλη των Φόβων, Πόλη των Ελπίδων

 Πηγή:κομπρεσέρ

κατεβάστε το pdf εδώ

βρείτε το πρωτότυπο εδώ

Ο ρώσος ποιητής Vladimir Mayakovsky είχε προειδοποιήσει του σύγχρονούς του για την όχι απλά μάταια και ανόητη, αλλά και ενδεχομένως επικίνδυνη συνήθεια του να βγάζεις συμπεράσματα για την κατάσταση του κόσμου και την κατεύθυνση που αυτή παίρνει: «μη ζωγραφίζετε επικούς πίνακες κατά την διάρκεια επαναστάσεων, θα σκίσουν τους καμβάδες σε κομμάτια». Ο Mayakovsky ήξερε καλά τι έλεγε. Όπως και τόσοι άλλοι ταλαντούχοι σοβιετικοί συγγραφείς, γευόταν ως την τελευταία σταγόνα την ευθραυστότητα της μοίρας και την πονηριά των φαρσών της. Το να ζωγραφίζεις επικούς πίνακες στη δική μας εποχή, ίσως να είναι μια ασφαλέστερη απασχόληση για τους ζωγράφους απ’ ότι ήταν την εποχή του Mayakovsky, αλλά αυτό δεν καθιστά πιο ασφαλές και το μέλλον που έχουν αυτοί οι πίνακες. Οι επικοί πίνακες ακόμα σκίζονται σε κομμάτια και πετιούνται σε σακούλες σκουπιδιών.

Η καινοτομία της εποχής μας είναι ότι τα διαστήματα συμπυκνωμένης και επιταχυνόμενης αλλαγής που ονομάζονται «επαναστάσεις», δεν είναι πια «διαλείμματα από τη ρουτίνα», όπως μπορεί να θεωρούσε ο Mayakovsky και οι σύγχρονοι του. Δεν είναι πια σύντομα χρονικά διαστήματα τα οποία διαχωρίζουν τις περιόδους που χαρακτηρίζονται από σταθερότητα, επαναλαμβανόμενες καταστάσεις της καθημερινής ζωής, μακροπρόθεσμες προβλέψεις, σχέδια για το μέλλον, και τη σύνθεση σημαντικών «έργων ζωής». Σήμερα ζούμε σε μία συνθήκη μόνιμης επανάστασης. Σήμερα η επανάσταση είναι ο τρόπος με τον οποίο ζει η κοινωνία. Η επανάσταση έχει γίνει η τροφή της σύγχρονης κοινωνίας. Και έτσι στην εποχή μας, περισσότερο απ’ ότι σε άλλες χρονικές στιγμές, οι επικοί πίνακες ρισκάρουν ότι θα σκιστούν σε κομματάκια, ίσως πριν προλάβει καν να στεγνώσει το χρώμα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σήμερα οι καλλιτέχνες προτιμούν τις εγκαταστάσεις (installations) που προορίζονται για την περιορισμένη διάρκεια μιας έκθεσης, σε αντίθεση με τη μονιμότητα των έργων που συντηρούνται στα μουσεία έτσι ώστε μελλοντικά να φωτίσουν τις επόμενες γενιές, αλλά και να κριθούν από αυτές…

Ό,τι έχουμε πει μέχρι τώρα θα ήταν ίσως αιτία για ένα μικρό δισταγμό κάθε φορά που προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον –το οποίο όπως μας εφιστά την προσοχή ο Emmanuel Levinas είναι το «απόλυτο άλλο» – άγνωστο και απροσπέλαστο, όπως τείνει να είναι το «απόλυτο άλλο»[1]. Ακόμα και αυτές οι, χωρίς αμφιβολία, μικρές εκτιμήσεις φαίνονται αδύναμες όταν πρόκειται να προβλέψει κανείς τη μελλοντική μεταμόρφωση του χώρου και της ζωής της πόλης.