Στην πραγματικότητα, μόνο η σύγκρουση με την ΟΝΕ και την Ε.Ε., η απόρριψη του ιδεολογήματος του ευρωπαϊσμού, μπορεί να βάλει τα πράγματα σε τροχιά κοινωνικής αλλαγής και οικονομικής προόδου. Ακούγεται παράδοξο, αλλά είναι και ο μόνος τρόπος για να περισωθεί κάτι από την αλληλεγγύη ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς. Αυτό είναι το ιστορικό καθήκον της κυβέρνησης της Αριστεράς που θα χρειαστεί ο τόπος, καθώς το δίδυμο Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ θα βουλιάζει στις αμαρτίες του.
εφημ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Υπό την αιγίδα της τρόικας, η νέα κυβέρνηση θα εφαρμόσει πιστά το μνημονιακό πρόγραμμα ώστε να παραμείνει η χώρα στο ευρώ, να επιτευχθεί αυτός ο υπέρτατος εθνικός στόχος που κατοχυρώνει την ευρωπαϊκή μας πορεία. Θα περικόψει το Δημόσιο, θα μειώσει κι άλλο τους μισθούς, θα ευνοήσει ακόμη περισσότερο τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Παράλληλα θα επιχειρήσει να πείσει τους εταίρους μας ότι πλέον είμαστε καλοί μαθητές, κι αυτοί θα μας μειώσουν το χρέος και ίσως συγκατανεύσουν στη χαλάρωση της λιτότητας.
Στην πράξη, η Ελλάδα θα συνεχίσει να βολοδέρνει στη μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή που γνώρισε ποτέ εν ειρήνη. Μια ματιά στην κεντρική σελίδα της ΕΛΣΤΑΤ δείχνει ότι όλοι οι οικονομικοί δείκτες έχουν αρνητικό πρόσημο, με εξαίρεση την τεράστια ανεργία. Οι συνθήκες ζωής στις εργατικές περιοχές γίνονται συνεχώς χειρότερες: διατροφική ανεπάρκεια, κατάρρευση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, αποδιάρθρωση της εκπαίδευσης. Υπάρχουν γειτονιές όπου όσοι έχουν δουλειά ντρέπονται να το πουν. Και μέσα σ’ αυτήν τη θεομηνία, τα ανώτερα στρώματα δεν έχουν νιώσει σχεδόν καθόλου την κρίση στο εισόδημά τους, ή στον πλούτο τους.
Η νέα κυβέρνηση είναι απεικόνιση της παράταξης που εργολαβικά υπερασπίζεται την «ευρωπαϊκή προοπτική» της χώρας. Πίσω από καταιγισμό φλυαρίας περί μεταρρυθμίσεων, εκσυγχρονισμού, ανάπτυξης και ούτω καθ’ εξής, κρύβεται βαθύτατος συντηρητισμός, άρνηση οποιασδήποτε ουσιαστικής αλλαγής και τελικά τα σκληρότερα ταξικά συμφέροντα. Οχι μόνο δεν φέρνει εκσυγχρονισμό η «ευρωπαϊκή προοπτική», αλλά εγγυάται τη διαφθορά, την αυθαιρεσία και την ανισότητα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το αστικό μέτωπο υπέρ του ευρώ υπήρξε αρραγές από την πρώτη ώρα. Ούτε είναι τυχαίο ότι ο δικομματισμός που κατέστρεψε τη χώρα εμφανίζεται τώρα ως ο πολιτικός εγγητής της παραμονής στο ευρώ.
Πληρώνει πολύ ακριβά η Ελλάδα την ιδεολογία του ευρωπαϊσμού, όπως εξάλλου και η υπόλοιπη περιφέρεια της ΟΝΕ. Μέχρι και τη δεκαετία του 1980, η μυθική «Ευρώπη», άπιαστο όνειρο για μια μικρή βαλκανική χώρα, είχε τον αέρα της ευημερίας και της δημοκρατίας. Δεν ήταν πολύ διαφορετικά τα πράγματα για την Ισπανία και την Πορτογαλία, αποκομμένες για αιώνες στη δυτική εσχατιά της ηπείρου, αλλά ούτε και την Ιρλανδία, που ασφυκτιούσε κάτω από τη βαριά σκιά της Αγγλίας. Η συμμετοχή στην Ε.Ε. και την ΟΝΕ πήρε το χαρακτήρα μεγάλης ιστορικής καταξίωσης.
Χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοίνωσε νέο δείκτη μισθών για την ελληνική οικονομία. Ο δείκτης καλύπτει ουσιαστικά ολόκληρο τον ιδιωτικό τομέα, εκτός από τον πρωτογενή τομέα και τους τομείς υγείας και εκπαίδευσης. Περιλαμβάνει το σύνολο των ακαθάριστων αμοιβών των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα και σχηματίζεται στη βάση διεθνών προδιαγραφών, άρα μάλλον έχει αξιοπιστία.
Στο διάγραμμα φαίνονται οι ετήσιες μεταβολές του δείκτη (τρίμηνο προς τρίμηνο) μετά το 2006. Χρειάζεται προσοχή στην ερμηνεία του γιατί δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί εποχικές προσαρμογές, ούτε προσαρμογές ως προς τον αριθμό των εργάσιμων ημερών. Δεδομένου δε ότι διάφορες αμοιβές καταβάλλονται συνήθως το τέταρτο τρίμηνο κάθε έτους, οι μεταβολές εκείνου του τριμήνου είναι διογκωμένες.
Υπήρξε σταθερή, αλλά μέτρια, αύξηση μισθών το δεύτερο μισό της προηγούμενης δεκαετίας, καθώς η πλασματική ευμάρεια της περιόδου πλησίαζε προς το τέλος της. Οι μισθοί μειώθηκαν λίγο το πρώτο τρίμηνο του 2009, όταν η παγκόσμια ύφεση χτύπησε τη χώρα μας. Αυτό όμως που κατόπιν ακολούθησε ήταν εντυπωσιακό: εκτίναξη των μισθολογικών αυξήσεων του ιδιωτικού τομέα μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2010.
Πρόκειται για την εποχή της ‘θωρακισμένης οικονομίας’ στο απάνεμο λιμάνι του ευρώ, όταν ελάχιστοι στη χώρα είχαν αντίληψη του τι πραγματικά συνέβαινε. Ακριβώς τότε η ελληνική αστική τάξη, λειτουργώντας μέσα σε πλαίσιο εύκολης πίστωσης, εν μέρει από το εξωτερικό, έχασε τον έλεγχο των μισθολογικών αυξήσεων. Από την άλλη, η κυβέρνηση Καραμανλή με τη χαρακτηριστική της δειλία αλλά και η κυβέρνηση Παπανδρέου με το ‘λεφτά υπάρχουν’, είχαν από καιρό χάσει τον έλεγχο του μισθολογικού κόστους στο δημόσιο τομέα. Η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας μέσα στα πλαίσια της ΟΝΕ καταρρακώθηκε τελειωτικά.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν υπάρχει ποιοτική διαφορά ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα όσον αφορά την ελληνική κρίση. Δεν είναι αλήθεια ότι στον ιδιωτικό τομέα υπήρχαν σκληρές συνθήκες αποτελεσματικότητας και περιορισμού του κόστους σε αντίθεση με τον σπάταλο δημόσιο τομέα. Ούτε φταίνε φυσικά οι εργαζόμενοι οι οποίοι κάλυψαν κάποια από τη μισθολογική απόσταση από τους εργαζόμενους της υπόλοιπης Ευρώπης. Υπάρχει συνολική αποτυχία της ελληνικής αστικής τάξης όσον αφορά το μισθολογικό κόστος και του ιδιωτικού αλλά και το δημόσιου τομέα. Εκεί βρίσκεται ο πραγματικός υπεύθυνος της κρίσης.
Από την πρώτη στιγμή η Τρόικα και η εγχώρια παράταξή της μιλούν για μεταρρυθμίσεις θέλοντας να νομιμοποιήσουν τα όσα έχουν κάνει. Συχνά εννοούν πρακτικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα την ηλεκτρονική στήριξη του φορολογικού συστήματος, ή τις μεταβολές στο οργανόγραμμα διαφόρων υπουργείων. Τέτοιες τεχνικές βελτιώσεις στη λειτουργία του κράτους προσδίδουν αίγλη στην ιδέα των μεταρρυθμίσεων, αλλά φυσικά δεν είναι αυτό που εννοεί η κυβέρνηση Σαμαρά. Άλλου είδους αλλαγές έχουν στο μυαλό τους οι κήρυκες του νεοφιλελευθερισμού.
Είναι καταρχήν εντυπωσιακή η μεταβολή στην πολιτική χρήση του όρου »μεταρρύθμιση», ο οποίος ανήκει κυρίως στο πολιτικό λεξιλόγιο της Αριστεράς. Ο Έντουαρντ Μπερνστάιν, μέλος του προσωπικού κύκλου των Μαρξ και Ένγκελς, έγραψε ένα περίφημο βιβλίο ισχυριζόμενος ότι η βαθμιαία μεταρρύθμιση του καπιταλιστικού συστήματος είναι η μόνη ρεαλιστική προοπτική για κοινωνική πρόοδο. Στο »ρεφορμισμό» του Μπερνστάιν αντιτάχθηκε το »επαναστατικό» ρεύμα που, χωρίς να διαφωνεί ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες, ισχυρίστηκε ότι μόνο η ανατροπή του καπιταλισμού μπορεί να φέρει πραγματική κοινωνική πρόοδο και σοσιαλισμό.
Για το συντηρητικό στρατόπεδο, από την άλλη, ο όρος ‘μεταρρύθμιση’ ήταν παραδοσιακά προβληματικός. Ο συντηρητικός κοιτάει δύσπιστα τις μεταρρυθμίσεις και απορρίπτει ολοσχερώς την ιδέα της επανάστασης. Είναι επίσης αλλεργικός προς την κοινωνική μηχανική, δηλαδή την προσπάθεια να αλλάξουν τα πράγματα μέσω συνειδητής παρέμβασης από το κράτος. Η κοινωνία έχει ένα θεσμικό και αξιακό πυρήνα που προκύπτει από οργανική εξέλιξη και δε χρειάζεται ευφάνταστες μεταβολές.
Η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού τις τελευταίες δεκαετίες έχει φέρει τα πάνω κάτω, μετατρέποντας το συντηρητικό στρατόπεδο σε υπέρμαχο των μεταρρυθμίσεων και κάνοντας την Αριστερά να εμφανίζεται ως δύναμη παρωχημένη. Η μεταστροφή ήταν εξαιρετικά εμφανής στη νεολαία που πλέον κοιτάει δύσπιστα την Αριστερά, ενώ ιστορικά ήταν η κύρια πηγή της δύναμής της. Ο πυρήνας του νεοφιλελεύθερου μεταρρυθμισμού έχει δύο χαρακτηριστικά.
Το πρώτο είναι η απόλυτη πεποίθηση ότι το »ιδιωτικό είναι καλό, ενώ το δημόσιο είναι κακό». Ή, αν θέλετε, »η αγορά είναι καλή, ενώ το κράτος είναι κακό». Τι κι αν πλήθος επιστημονικών έργων έχουν καταδείξει ότι τα δίπολα αυτά είναι κενά περιεχομένου; Τι κι αν η απλή ιστορική εμπειρία, με κυρίαρχο παράδειγμα την Κίνα, πιστοποιεί ότι ο δημόσιος τομέας και το κράτος παίζουν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη; Ο νεοφιλελεύθερος »ξέρει» ότι το δημόσιο πρέπει να περιοριστεί.
Μόνο με βίαιο και στην ουσία δικτατορικό τρόπο μπορεί να αλλάξει το ελληνικό δημόσιο, μας πληροφόρησαν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Οικονομικών. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι αν δεν έπαιρνε γενναίες αποφάσεις, η ΕΡΤ θα παρέμενε εσαεί «προπύργιο αδιαφάνειας και σπατάλης» γιατί τα περιβόητα συνδικάτα δεν θα επέτρεπαν αλλαγές.
Τι λέει όμως η ετήσια έκθεση της ΕΡΤ για τη «χρήση του 2011», δηλαδή η οικονομική της εικόνα ως ανώνυμης εταιρείας που περιλαμβάνει ισολογισμό, κερδοφορία, ακίνητη περιουσία, διοικητική δομή, προσωπικό, κλπ.;
Η έκθεση αυτή είναι η πρώτη που γίνεται με βάση τα πρότυπα της ΕΕ. Μας λένε λοιπόν οι ορκωτοί λογιστές ότι η ΕΡΤ είχε οριακή μείωση των εσόδων της από 337 σε 319εκ, για την οποία ευθύνεται η πτώση των διαφημίσεων και των χορηγιών από 29 σε 13εκ. Η πτώση αυτή είναι κοινή για όλον τον τομέα των ΜΜΕ και οφείλεται φυσικά στη βαθιά ύφεση που γνωρίζει η χώρα, με κύριο θύμα τα ιδιωτικά κανάλια που παρουσιάζουν μεγάλες ζημίες. Η ΕΡΤ όμως είναι δημόσια εταιρεία, η οποία βασίζεται στα περίπου 300εκ ετήσια έσοδα από το ανταποδοτικό τέλος. Άρα η πτώση διαφημίσεων και χορηγιών έχει περιορισμένη σημασία για τη βιωσιμότητα και τη λειτουργία της. Επιπλέον έχει αμελητέα τραπεζικά χρέη, σε αντίθεση με τα ιδιωτικά κανάλια που έχουν τεράστια βάρη χρεών. Ο δανεισμός της έχει τη μορφή κυρίως εμπορικής πίστωσης, ενώ δεν αντιμετωπίζει συναλλαγματικό κίνδυνο αφού οι δραστηριότητές της είναι σε ευρώ.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της έκθεσης όμως είναι ότι η ΕΡΤ αύξησε τα κέρδη της, μετά τους φόρους, από 20 σε 42εκ, παρά την πτώση των εσόδων της. Σε τι οφείλεται αυτή η επιτυχία;
Η λόγος είναι προφανής: η ΕΡΤ μείωσε το λειτουργικό της κόστος, το οποίο είναι κυρίως κόστος μισθοδοσίας που έπεσε από 140 σε 121εκ, ή αναλογικά από 42% σε 38% επί των εσόδων. Πως όμως έπεσε τόσο δραστικά το κόστος μισθοδοσίας μέσα σε ένα χρόνο σ’ αυτό το «προπύργιο αδιαφάνειας και σπατάλης»; Ο πίνακας μας δίνει την απάντηση:
31.12.2010
31.12.2011
Μισθωτοί αορίστου χρόνου
3127
2818
Μισθωτοί ορισμένου χρόνου
99
574
Σύνολο
3226
3392
Η ΕΡΤ μέιωσε το λειτουργικό της κόστος αλλάζοντας άρδην τη σύνθεση του προσωπικού της μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Συνεχίζει να έχει υψηλό αριθμό εργαζομένων, αλλά μείωσε δραστικά τους μόνιμους εργαζόμενους και διόγκωσε εξαιρετικά τους μισθωτούς ορισμένου χρόνου που λαμβάνουν γλίσχρες αμοιβές. Η υπερεκμετάλλευση αυτών των εργαζομένων έφερε την αύξηση των κερδών. Η ΕΡΤ αλλάζει και γρήγορα μάλιστα, αν και εις βάρος μεγάλου μέρους του προσωπικού της.
Συνοπτικά, λοιπόν, η ΕΡΤ είναι η μεγαλύτερη εταιρεία των ελληνικών ΜΜΕ, με σημαντικό μερίδιο τηλεθέασης (περίπου 13% συνολικά, δηλαδή ΝΕΤ, ΕΤ1, ΕΤ3). Μόνο το MEGA και ο Antenna έχουν μεγαλύτερα μερίδια, 20% και 17% αντίστοιχα, δηλαδή όχι ιδιαίτερα μεγαλύτερα αν αναλογιστεί κανείς τη διαφορά στην ποιότητα των προγραμμάτων. Σε αντίθεση επίσης με τα ιδιωτικά κανάλια, η ΕΡΤ είναι κερδοφόρα. Έχει όμως σχετικά υψηλότερο ποσοστό εργαζομένων ως προς τις πωλήσεις της σε σύγκριση με τα ιδιωτικά κανάλια. Σε σημαντικό βαθμό αυτό οφείλεται στις υψηλές τεχνολογικές της δυνατότητες σε σχέση με τα ιδιωτικά κανάλια, όπως και στη συνταγματική της υποχρέωση να καλύπτει όλον τον ελλαδικό χώρο. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι οφείλεται και σε σχέσεις νεποτισμού τις οποίες πρώτοι καλλιέργησαν οι έλληνες πολιτικοί που τώρα κόπτονται για τις «μεταρρυθμίσεις».
Η κρίση του 2007-9 ήταν μεγάλο πλήγμα για τους διαμορφωτές οικονομικής πολιτικής. Για δύο σχεδόν δεκαετίες είχε επικρατήσει η αντίληψη ότι δομικές κρίσεις συμβαίνουν μόνο σε χώρες όπου οι θεσμοί είναι αδύναμοι και η διαφθορά βαθιά. Οι ώριμες χώρες έχουν ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα, απαλλαγμένη από την πίεση των πολιτικών, που ασκεί αυστηρό έλεγχο στο χρήμα και κρατάει τον πληθωρισμό χαμηλά. Η οικονομία σταθεροποιείται, η παραγωγικότητα ανεβαίνει, τα εισοδήματα αυξάνονται σταθερά, το μέλλον είναι ρόδινο.
Βέβαια, υπήρχε ο «μάγος» Άλαν Γκρίνσπαν της Φεντ που κάθε τόσο δημιουργούσε και μια φούσκα στις χρηματοπιστωτικές αγορές παρέχοντας αφειδώς ρευστότητα στις τράπεζες κι αφήνοντας τα «γκόλντεν μπόις» να κερδοσκοπήσουν ελεύθερα. Μικρό όμως το πρόβλημα, αφού ο πληθωρισμός παρέμενε χαμηλός και κάθε νέα φούσκα μάζευε τα αποκαΐδια της προηγούμενης. Από φούσκα σε φούσκα, λοιπόν, καταλήξαμε στην τεράστια κρίση του 2007-9 που κόντεψε να τσακίσει την παγκόσμια οικονομία.
H κρίση δημιούργησε τεράστιο κενό στην οικονομική πολιτική, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Το πρόβλημα μακροπρόθεσμης πολιτικής παραμένει άλυτο και η παγκόσμια συζήτηση είναι έντονη. Το βραχυπρόθεσμο πρόβλημα όμως, μετά από μια σύντομη περίοδο δισταγμού, απαντήθηκε με την πολιτική της λιτότητας. Τι λέει η λιτότητα; Με απλά λόγια, ότι η λύση της κρίσης θα προκύψει από την περικοπή των δημοσίων ελλειμμάτων, τον περιορισμό των μισθών και των συντάξεων, τη συρρίκνωση των ελλειμμάτων στο εξωτερικό ισοζύγιο και τον έλεγχο του δημόσιου χρέους.
Η λιτότητα δεν είναι νέα θεωρία και η σχετική συζήτηση πάει τουλάχιστον έναν αιώνα πίσω. Το 2009-10 όμως απόκτησε νέα φτερά από τους γνωστούς οικονομολόγους Κένεθ Ρόγκοφ και Κάρμεν Ράινχαρτ που μας πληροφόρησαν ότι όταν το δημόσιο χρέος ξεπεράσει το 90% του ΑΕΠ, η ανάπτυξη υποχωρεί απότομα. Από κοντά κι ο Αλμπέρτο Αλεσίνα που ισχυρίστηκε ότι η δημόσια συρρίκνωση που επιφέρει η λιτότητα είναι στην πράξη ‘επεκτατική’ γιατί αντιδρά θετικά ο ιδιωτικός τομέας. Έρχεται, βλέπετε, η περίφημη νεράιδα της εμπιστοσύνης και τονώνει τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Γιατί επικράτησε αυτή η παράλογη θεωρία; Πρώτον γιατί ο πυρήνας της δεν είναι παρά καταστάλαγμα της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού που κυριαρχεί στα πανεπιστήμια, τα κέντρα σκέψης, τα ΜΜΕ και αλλού. Δεύτερον, γιατί συμβαδίζει με τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των χρηματοπιστωτικών αγορών και των δανειστών γενικότερα. Από την πλευρά του δανειστή, το ‘συμμάζεμα’ που φέρνει η λιτότητα φαίνεται σα να κάνει πιθανότερη την αποπληρωμή των χρεών του δημοσίου.
Δεν έχει τύχη τελικά η επικοινωνιακή επίθεση της κυβέρνησης. Όλα όσα λέει για το τέλος της κρίσης, τη διαφαινόμενη ανάκαμψη και την ανταμοιβή του ελληνικού λαού για τις θυσίες του, συνεχώς αποδεικνύονται κούφια λόγια. Τελευταία ψυχρολουσία τα στοιχεία των εθνικών λογαριασμών για το πρώτο τρίμηνο του 2013 που μόλις ανακοίνωσε η Ελ.Στατ.
Στις 15 Μαΐου, καθώς η κυβερνητική εκστρατεία αισιοδοξίας επιταχυνόταν, η Ελ.Στατ. δημοσιοποίησε τη ‘γρήγορη’ εκτίμηση της για το ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου του 2013 που έδειχνε συρρίκνωση 5.3% σε ετήσια βάση. Αμέσως κινητοποιήθηκαν οι μηχανισμοί και δήλωσαν ότι ήταν ‘μόνο’ 5.3%, άρα η συρρίκνωση επιβραδύνεται. Φως στο τούνελ! Από κοντά και οι βαθυστόχαστοι ερευνητές των τραπεζών με τα τριμηνιαία δελτία τους μας πληροφόρησαν ότι, αυτό ήταν, περνάμε πλέον σε χαμηλότερους ρυθμούς συρρίκνωσης του ΑΕΠ, τα επόμενα τρίμηνα η συρρίκνωση θα επιβραδυνθεί κι άλλο και θα περάσουμε, επιτέλους, σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2014. Το πρόγραμμα είναι μεν οδυνηρό, αλλά φέρνει αποτελέσματα.
Είναι άξια θαυμασμού η εκστρατεία του μνημονιακού στρατοπέδου γιατί στην πραγματικότητα η ελληνική οικονομία παραμένει σε βαθύτατη ύφεση και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η κατάσταση αλλάζει ουσιαστικά. Δε χρειάζεται να πάμε μακριά για να βεβαιωθούμε. Μας το λέει η Ελ.Στατ. Δυστυχώς για τους κράχτες της αισιοδοξίας, τα Μνημόνια είχαν και ορισμένα ατυχή παράπλευρα αποτελέσματα. Σε παλιότερες εποχές, βλέπετε, η στατιστική υπηρεσία θα είχε μια πιο ‘πλαστική’ προσέγγιση όσον αφορά την πολιτική σημασία των μετρήσεων της. Οι τεχνοκράτες της ΕΕ όμως, βορειοευρωπαίοι επί το πλείστον, επέβαλαν συστήματα που δείχνουν ακαμψία και έλλειψη προσαρμοστικότητας. Έρχεται λοιπόν η Ελ.Στατ. στις 7 Ιουνίου, σε μια τόσο λεπτή στιγμή για το μέλλον της χώρας, να ανακοινώσει τη λιγότερο ΄γρήγορη’ εκτίμηση της για το ΑΕΠ: η συρρίκνωση το πρώτο τρίμηνο ήταν 5.6%.
Με άλλα λόγια, το ΑΕΠ έπεσε ακόμη περισσότερο από ότι είχε δείξει η ‘γρήγορη’ εκτίμηση που ήταν ήδη τραγική. Το φως στο τούνελ υπάρχει μόνο στην φαντασία του κυβερνητικού στρατοπέδου. Δεν έχετε παρά να ρίξετε μια ματιά στο πρώτο γράφημα που βασίζεται στα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ελ.Στατ. και δείχνει ότι η καταβύθιση της ελληνικής οικονομίας συνεχίζεται με αμείλικτο τρόπο. Η παρομοίωση που παραστατικότερα αποδίδει τη σημερινή κατάσταση της Ελλάδας δεν έχει να κάνει ούτε με τούνελ, ούτε με φώτα. Είναι μάλλον τα σαγόνια του καρχαρία.
Ελληνικό ΑΕΠ, εκ. ευρώ
Τα υπόλοιπα στοιχεία που επίσης μόλις δημοσιοποίησε η Ελ.Στατ. τεκμηριώνουν γιατί το ελληνικό ΑΕΠ κινήθηκε με τέτοιο τρόπο. Το δεύτερο γράφημα είναι λίγο πιο πολύπλοκο, αλλά ξεκαθαρίζει τα πράγματα, καθώς δείχνει τον ετήσιο ρυθμό αλλαγής των στοιχείων της συνολικής ζήτησης – των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, της κατανάλωσης, των εξαγωγών και των εισαγωγών. Τα διαγράμματα είναι σε τριμηνιαία βάση, ξεκινώντας από το πρώτο τρίμηνο του 2011, όταν πια είχε γίνει φανερή η ολοκληρωτική κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας λόγω της ‘σωτηρίας’ από την Τρόικα.
Αναλογιστείτε για λίγο την κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας πριν ακριβώς ένα χρόνο. Οι ρυθμοί ανάπτυξης έπεφταν, η ανεργία μεγάλωνε και η συνολική ζήτηση βρισκόταν σε υποχώρηση. Δεν υπήρχε ακόμη γενικευμένη ύφεση, αλλά τα πράγματα στην ευρωπαϊκή περιφέρεια πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο. Στην Ελλάδα είχαμε ήδη συνθήκες καταστροφής χωρίς προηγούμενο σε κατάσταση ειρήνης. Επίσης, οι χρηματοπιστωτικές αγορές και οι τράπεζες βρίσκονταν σε βαθιά αναταραχή. Η ΕΚΤ του κ. Ντράγκι είχε παρέμβει δυναμικά προς το τέλος του 2011 παρέχοντας μεγάλα ποσά ρευστότητας και αποτρέποντας την άμεση τραπεζική κατάρρευση. Αλλά τα σπρεντ παρέμεναν ψηλά και η δυνατότητα των περιφερειακών χωρών να δανειστούν στις αγορές ομολόγων ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη. Οι αγορές φοβόνταν οξεία κρίση που θα οδηγούσε σε στάση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ για μία, ή περισσότερες χώρες της περιφέρειας.
Η σύγκριση με τη σημερινή κατάσταση είναι αποκαλυπτική. Οι αγορές έχουν πλέον ηρεμήσει, τα σπρεντ έχουν πέσει δραματικά και χώρες όπως η Πορτογαλία έχουν τη δυνατότητα να δανειστούν δειλά και προσεκτικά. Ο φόβος στάσης πληρωμών και εξόδου από το ευρώ έχει καταλαγιάσει. Ακόμη και η Ελλάδα πλέον δεν κινδυνεύει με άμεση αποπομπή, πράγμα που δεν ήταν καθόλου απίθανο το πρώτο μισό του 2012.
Σε τι οφείλεται η αλλαγή;
Εν μέρει, στις συνεχιζόμενες προσπάθειες του κ. Ντράγκι που δήλωσε το 2012 στο αποκορύφωμα της κρίσης, ότι είναι έτοιμος να αγοράσει χωρίς όρια τα ομόλογα χωρών σε δυσκολίες, αν χρειαστεί. Εν μέρει επίσης, στην άφθονη ρευστότητα που το τελευταίο διάστημα έχουν διαθέσει οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Ιαπωνίας δημιουργώντας για μια ακόμη φορά συνθήκες ανόδου στις παγκόσμιες αγορές. Κυρίως όμως οφείλεται στο γεγονός ότι στις χώρες της περιφέρειας οι μακροοικονομικές παράμετροι που οι αγορές ομολόγων θεωρούν σημαντικές έχουν βελτιωθεί δραματικά. Συγκεκριμένα, τα δημοσιονομικά ελλείμματα είναι σε υποχώρηση και τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών τείνουν να απαλειφθούν ακόμη και στην Ελλάδα. Ο άμεσος κίνδυνος να μην πληρωθούν οι διεθνείς δανειστές – που αποτυπώνεται ακριβώς σε αυτά τα δύο μεγέθη – έχει παρέλθει.
Γιατί βελτιώθηκαν αυτές οι παράμετροι;
Ο λόγος είναι απλός: η επιβολή άγριας λιτότητας στην περιφέρεια, είτε ως μέρος ‘διάσωσης’ από την Τρόικα, είτε λόγω πολιτικής πίεσης από το Βερολίνο. Όπως ήταν αναμενόμενο, η λιτότητα έκανε τη δουλειά της με τον πιο βάρβαρο τρόπο μειώνοντας αποφασιστικά τις δημόσιες δαπάνες και οδηγώντας σε βίαιη πτώση των μισθών, άρα συντρίβοντας την εγχώρια ζήτηση. Οι δημόσιοι προϋπολογισμοί της περιφέρειας σταδιακά επανέρχονται σε ισορροπία καθώς μειώνονται οι δαπάνες, ενώ τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών εκμηδενίζονται καθώς καταρρέουν οι εισαγωγές.
Το κόστος είναι βέβαια η βαθιά και συνεχιζόμενη ύφεση στην περιφέρεια με εξαιρετικά υψηλή ανεργία και κατακόρυφη πτώση του λαϊκού εισοδήματος. Παράλληλα, η ευρωπαϊκή οικονομία συνολικά πια μπαίνει σε όλο και βαθύτερη ύφεση με υποχώρηση της ζήτησης και άνοδο της ανεργίας. Η Ευρώπη μένει πίσω στο διεθνή ανταγωνισμό, με εξαίρεση τη Γερμανία που σημειώνει εξαγωγικές επιτυχίες, αν και η γερμανική οικονομία παρουσίασε μηδενική ανάπτυξη το 2012, καθώς η εγχώρια ζήτηση παραμένει ασθενική. Εν ολίγοις, η λιτότητα οδήγησε την Ευρώπη σε γενικευμένη οικονομική δυστοκία, αλλά οι δανειστές των χρηματοπιστωτικών αγορών προστατεύτηκαν και ο φόβος άμεσης διάσπασης του ευρώ παρήλθε.
Τόσο η επιβολή όσο και ο βραχυπρόθεσμος θρίαμβος της λιτότητας στην Ευρώπη είναι προϊόντα της ΟΝΕ. Το κοινό νόμισμα παρείχε το θεσμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο τα ηγετικά στρώματα αξιολόγησαν τους κινδύνους που απειλούσαν τις σχέσεις εκμετάλλευσης και εξουσίας στην Ευρώπη το 2009-10. Αν έσπαζε το ευρώ, οι επιπτώσεις θα ήταν βαθύτατες, θέτοντας σε κίνδυνο ολόκληρο το οικοδόμημα της ταξικής κυριαρχίας που έχει σφραγίσει τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό για μισό περίπου αιώνα. Συνεπώς, η υπεράσπιση του ευρώ αναδείχθηκε σε υπέρτατο στόχο για τις αστικές τάξεις του ευρωπαϊκού κέντρου, αλλά και της ευρωπαϊκής περιφέρειας, παρ’ ότι οι χώρες της τελευταίας σήκωσαν το βάρος.
Η παγκόσμια κρίση του 2008 και πολύ περισσότερο η κρίση της Ευρωζώνης που ξέσπασε το 2010 βρήκαν την ευρωπαϊκή Αριστερά απροετοίμαστη. Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευση των ανατολικών καθεστώτων, αλλά και τριάντα χρόνια μέσα στην κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, η Αριστερά ουσιαστικά δεν πίστευε πια ότι ολικές κρίσεις θα μπορούσαν να συμβούν σε ώριμες καπιταλιστικές κοινωνίες.
Τέτοια φαινόμενα ανήκαν στον αιματηρό 20ό και στον ξεχασμένο 19ο αιώνα. Στον 21ο αιώνα, το πολύ να συνέβαιναν στις αναπτυσσόμενες χώρες λόγω κακοδιοίκησης και θεσμικών αδυναμιών.
Στην Ευρώπη το μόνο πραγματικό ζήτημα ήταν η διαχείριση των κανόνων της αγοράς, με τρόπο ώστε τα εργατικά και λαϊκά στρώματα να αποσπούν κάποια οφέλη. Οσο για το σοσιαλισμό…
Το επιστέγασμα αυτής της παθητικότητας ήταν ο «ευρωπαϊσμός», ένα συνονθύλευμα αυθαίρετων θέσεων που πήρε τη διάσταση δόγματος. Η υπερβατική «Ευρώπη» ήταν ο χώρος της «μαλακής ισχύος» και της προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων, σε αντιδιαστολή με τον ανελέητο και πολεμοχαρή ιδιωτικό καπιταλισμό των ΗΠΑ.
Για πιο ανήσυχους αριστερούς, η Ε.Ε. ήταν μια καπιταλιστική «ολοκλήρωση», δηλαδή ένα εκ φύσεως προοδευτικό μόρφωμα, το οποίο ξεπερνούσε τα όρια του καταπιεστικού έθνους-κράτους. Μαζί με λίγη γαρνιτούρα περί «Ευρώπης των κινημάτων», ο στόχος μεγάλου τμήματος της Αριστεράς έγινε η παραπέρα «βελτίωση» της Ε.Ε.
Το ευρώ ήταν το επιστέγασμα αυτής της ιδέας, το κοινό πλέγμα που έδενε στην πράξη τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Η ιστορική ήττα της ευρωπαϊκής Αριστεράς, με άλλα λόγια, την οδήγησε στο να κρατήσει την παλιά σοσιαλιστική ιδέα της ενωμένης Ευρώπης, αλλά να της αφαιρέσει οποιοδήποτε ανατρεπτικό περιεχόμενο. Για να απαλλαγεί από τη βαριά κληρονομιά των μπολσεβίκων, η Αριστερά επέστρεψε στα λανθασμένα ιδεολογήματα της Δεύτερης Διεθνούς, ότι, δηλαδή, ο καπιταλισμός δημιουργεί προοδευτικές «ολοκληρώσεις» και ο στόχος του σοσιαλιστικού στρατοπέδου είναι να τις μετατρέπει σε προοδευτικά κοινωνικά μορφώματα.
Και τι θα μπορούσε να είναι πιο «αντικειμενικά» προοδευτικό από την Ε.Ε. και την ΟΝΕ; Υπερβαίνουν τα όρια του έθνους-κράτους, φέρνουν ειρήνη στην Ευρώπη, επιτρέπουν τον έλεγχο του κεφαλαίου και ούτω καθ’ εξής.
Περάσαμε τα δύσκολα διακηρύσσει η κυβέρνηση Σαμαρά, μας έδωσαν τα εύσημα από το ΔΝΤ και την Κομισιόν και η Ελλάδα είναι έτοιμη για ανάκαμψη. Πλήθος οι γραφίδες στον Τύπο και οι φωνές στην τηλεόραση που επαναλαμβάνουν το μήνυμα προς ενημέρωση των ιθαγενών. Δικαιώθηκαν όσοι στήριξαν τη μνημονιακή πολιτική, αποδείχθηκε ότι είχαν ψυχραιμία και σοβαρότητα, ενώ η κριτική εξ αριστερών ήταν επιπόλαιη και λανθασμένη. Η Ελλάδα έδειξε υπομονή και εγκράτεια και τώρα θα ανταμειφθεί.
Γιατί αυτή η επιθετική αισιοδοξία;
Ο κύριος λόγος είναι η σταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών – η χώρα κινείται προς πρωτογενές πλεόνασμα μέσα στο 2013. Παράλληλα, το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών, που είχε φτάσει το γιγαντιαίο μέγεθος του 15% του ΑΕΠ το 2008, έχει σχεδόν εξαλειφθεί. Επομένως, οσον αφορά το ΔΝΤ και τους δανειστές ‘εταίρους’ μας που κοιτούν κυρίως αυτά τα στοιχεία, η ελληνική οικονομία κοντεύει να βγει από την εντατική. Αυτά έλαβε υπόψη του και ο οίκος Fitch που αναβάθμισε την Ελλάδα κι έτσι έπαψε πια να θεωρείται από τα ελληνικά ΜΜΕ ενεργούμενο των κερδοσκόπων των χρηματοπιστωτικών αγορών, όπως όταν μας υποβάθμιζε.
Υπάρχει βέβαια η παράπλευρη απώλεια της ανεργίας του 27% για τους ενήλικες και 64% για τους νέους, αλλά φρόντισε η εταιρεία Hay Group να μας ενημερώσει, αξιοποιώντας στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, ότι οι ροές προσλήψεων-απολύσεων είχαν θετικό πρόσημο τον Απρίλιο. Μετά από τριετή συντριβή των μισθών, φαίνεται ότι η οικονομία δημιουργεί επιτέλους σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας. Αισιοδοξία, λοιπόν και κυρίως όχι λαϊκισμοί που μπορεί να καταστρέψουν το έργο της τριετίας.
Γράφοντας για την υποβολιμαία και παραπλανητική χρήση της γλώσσας από το ρωμαϊκό ιμπέριουμ, ο Τάκιτος βάζει στα χείλη του βρετανού ‘βάρβαρου’ ηγεμόνα Καλγάκου την περίφημη φράση: ‘δημιουργούν μιαν έρημο και την αποκαλούν ειρήνη’. Ανελέητοι οι Ρωμαίοι, αφού περνούσαν δια πυρός και σιδήρου τους κατακτημένους, τους διαβεβαίωναν ότι επέβαλαν την ‘ειρήνη’ προς όφελος όλων.
Η έρημος που έχουν δημιουργήσει τρεις ελληνικές κυβερνήσεις σε αγαστή συνεργασία με την Τρόικα απεικονίζεται εναργέστατα στα στοιχεία για το ΑΕΠ που η Ελληνική Στατιστική Αρχή δημοσιοποίησε στις 15 Μαΐου, ακριβώς πάνω στον παροξυσμό αισιοδοξίας που έχει καταλάβει τους κυβερνώντες. Όπως δείχνει το γράφημα, η πτώση του ΑΕΠ συνεχίστηκε αμείλικτη και το πρώτο τρίμηνο του 2013, σημειώνοντας ετήσια συρρίκνωση 5.3%.
Πηγή: Ελ.Στατ. Τιμές έτους αναφοράς 2005.
Δείχνει κι άλλα ενδιαφέροντα πράγματα το απλό αυτό γράφημα. Φαίνεται καθαρά η κατακρήμνιση της ελληνικής οικονομίας μετά το 2009, που πήρε διαστάσεις τραγωδίας το 2011-2. Πάνω απ’ όλα, φαίνεται ότι η τάση συρρίκνωσης του ΑΕΠ δεν έχει αντιστραφεί, ή έστω υποχωρήσει σημαντικά. Και πως να μεταβληθεί η τάση συρρίκνωσης όταν τα στοιχεία της συνολικής ζήτησης είτε βρίσκονται σε υποχώρηση, είτε επιδεικνύουν εξαιρετική αδυναμία; Οι επενδύσεις, μετά από καταβαράθρωση ετών, μόλις κατόρθωσαν να σταθεροποιηθούν το τελευταίο τρίμηνο του 2012 και θα δούμε τι θα κάνουν το πρώτο τρίμηνο του 2013. Ίσως κάτι να κινείται στη βιομηχανική παραγωγή, δεδομένου ότι η ετήσια μείωση τον Μάρτιο του 2013 ήταν ‘μόνο’ 0.7%, αλλά είναι πολύ νωρίς για να ξέρει κανείς. Η κατανάλωση βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση από το 2009, ενώ ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο κατέγραψε ετήσια μείωση 14% τον Φεβρουάριο του 2013. Οι εξαγωγές, τέλος, για τις οποίες έχει γίνει τόσος αβάσιμος θόρυβος την τριετία που πέρασε, δεν έχουν δυναμισμό και μάλιστα μειώθηκαν κατά 7.8% σε ετήσια βάση τον Μάρτιο του 2013.
Ψήφισε ‘ναι’ τελικά το κυπριακό κοινοβούλιο αποδεχόμενο το Μνημόνιο και τη Δανειακή Σύμβαση. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα γιγαντωθεί η ανεργία, θα συρρικνωθεί βίαια ο τομέας των υπηρεσιών, θα εκτοξευτεί η φτώχεια και θα γίνουν ακόμη πιο προβληματικά τα δημόσια οικονομικά. Προς το τέλος του 2013 θα έχει γίνει φανερό ότι η Κύπρος οδηγήθηκε σε οικονομικό, κοινωνικό και εθνικό αδιέξοδο. Οι πολιτικοί που ψήφισαν ‘ναι’ δεν θα έχουν κανέναν άλλο να κατηγορήσουν εκτός από τη δική τους αβουλία. Γιατί εναλλακτική οδός υπήρχε και είναι χρήσιμο να καταγραφεί εδώ σε αδρές γραμμές.
Ψηφίζοντας ‘όχι’, η Κύπρος θα έπρεπε, πρώτον, να καταγγείλει τη συμφωνία για τις τράπεζες, περιλαμβανομένης της εξευτελιστικής πώλησης των κυπριακών υποκαταστημάτων σε ελληνικά αρπακτικά. Το τραπεζικό σύστημα θα επέστρεφε στο καθεστώς της 15ης Μαρτίου, αντιστρέφοντας το ληστρικό κούρεμα των καταθετών. Η Λαϊκή Τράπεζα και η Τράπεζα Κύπρου θα περνούσαν σε δημόσια ιδιοκτησία και έσπαζαν σε ‘καλή’ και ‘κακή’. Η ΄κακή’ θα αναλάμβανε τα προβληματικά δάνεια οι ζημίες των οποίων θα επιμερίζονταν με κοινωνικά κριτήρια. Η ‘καλή’ θα ανακεφαλαιωνόταν με κρατική στήριξη και θα γινόταν μοχλός για την ανασύνταξη της κυπριακής οικονομίας.
Δεύτερον, το κράτος θα εξέδιδε εθνικό ομόλογο δεσμεύοντας υποχρεωτικά το 10% των καταθέσεων, μέτρο που θα μπορούσε να αποδώσει 4-5δις ευρώ. Θα καλύπτονταν οι δημοσιονομικές ανάγκες του 2013 και μέρους του 2014, δίνοντας χρόνο για την αναδιάρθρωση των δημόσιων οικονομικών. Και φυσικά θα αποφεύγονταν το καταστρεπτικό δάνειο των 10δις ευρώ με το οποίο τώρα φορτώθηκε η Κύπρος.
Τρίτον, η κυπριακή κυβέρνηση θα ανακοίνωνε στην ΕΕ ότι επιζητεί συντεταγμένη αποχώρηση από την ΟΝΕ, υποβάλλοντας το αίτημα στην κρίση του κυπριακού λαού μέσω δημοψηφίσματος. Θα ευχαριστούσε θερμά τους εταίρους της για τη γενναιόδωρη βοήθεια που έχουν προσφέρει στην Κύπρο, λέγοντας ότι δυστυχώς η οικονομία και ο λαός δεν έχουν το ατσάλινο στομάχι για να αντέξουν το φάρμακο της κ. Μέρκελ. Η Κύπρος τη στιγμή αυτή δεν έχει ιδιαίτερες δανειακές υποχρεώσεις προς την ΕΕ, ενώ οι πάντες έχουν αντιληφθεί ότι η ΕΕ της άσκησε ωμό εκβιασμό. Έχει το ηθικό πλεονέκτημα για να ζητήσει συναινετικό διαζύγιο. Θα της έλεγε μήπως η ΕΕ ότι θα πρέπει να παραμείνει στην ΟΝΕ, είτε το θέλει, είτε όχι;
»H Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ και η γερμανική Aριστερά να αναθεωρήσει επειγόντως τη στάση της έναντι της Ευρώπης.»
Μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη του Κώστα Λαπαβίτσα στο γερμανικό περιοδικό «Marx21» Νο23 ,(Δεκέμβριος 2011)το οποίο δραστηριοποιείται μέσα στο Die Linke (Η Αριστερά) της Γερμανίας.
Συνέντευξη στον Stefan Bornost
Πρώτα απ’όλα η κρυστάλλινη σφαίρα: Θα εξακολουθούμε να πληρώνουμε με ευρώ το 2015;
Ορισμένες χώρες θα πληρώνουν ακόμα με ευρώ, το 2015, αλλά είναι εξαιρετικά απίθανο όλα τα σημερινά μέλη της ευρωζώνης να συνεχίσoυν να το χρησιμοποιούν . Το ευρώ στην τρέχουσα μορφή του δεν είναι βιώσιμο και δεν θα επιβιώσει. Οι πιέσεις κατάρρευσης είναι εμφανείς – ακόμα και τώρα που μιλάμε η ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων είναι σε αναταραχή, επειδή οι ιδιώτες επενδυτές κινούνται προς τα γερμανικά ομόλογα, πουλώντας άλλα ομόλογα λόγω του φόβου της πτώχευσης. Κατά συνέπεια, αυξάνονται τα επιτόκια και διαταράσσεται ο κρατικός δανεισμός, καθώς και η ομαλή λειτουργία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Εάν αυτή η διαδικασία ενταθεί, το ευρώ θα καταρρεύσει σε λίγες εβδομάδες.
Η Μέρκελ κάνει τη διάκριση ανάμεσα στην τραπεζική κρίση , που προκλήθηκε από ανεύθυνους τραπεζίτες οι οποίοι άφησαν ανεξέλεγκτη την κερδοσκοπία, και την κρίση χρέους που προκλήθηκε από ανεύθυνες (μεσογειακές) κυβερνήσεις που άφησαν ανεξέλεγκτα τα χρέη. Είναι ορθή αυτή η διάκριση;
Όχι, έχουμε να κάνουμε με μία, ενιαία κρίση. Ξεκίνησε το 2007 στις ΗΠΑ ως κρίση στην αγορά ακινήτων που προκλήθηκε από την κερδοσκοπία των τραπεζών και άλλων χρηματιστών. Οι Γερμανοί τραπεζίτες συμμετείχαν επίσης σε μεγάλο βαθμό σε αυτή τη διαδικασία, αγοράζοντας χαρτιά ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου των ΗΠΑ. Όταν η φούσκα έσκασε, προέκυψε τραπεζική κρίση η οποία οδήγησε σε παγκόσμια ύφεση. Η ύφεση οδήγησε σε άνευ προηγουμένου κρατική παρέμβαση για τη διάσωση των τραπεζών και τη στήριξη της ζήτησης.
Το υψηλό δημόσιο χρέος σε πολλές χώρες στην Ευρώπη είναι άμεση συνέπεια της κρατικής παρέμβασης το 2008-2009, καθώς οι οικονομίες πέρασαν σε ύφεση. Δεν οφείλεται σε σπάταλες διαχειριστικές πρακτικές των κυβερνήσεων. Τη στιγμή αυτή είναι οι τράπεζες που βρίσκονται και πάλι σε κίνδυνο, ιδιαίτερα οι ευρωπαϊκές, επειδή κατέχουν μεγάλο όγκο δημόσιου χρέους. Δηλαδή, η κρίση του 2007-2008 δεν επιλύθηκε ποτέ πλήρως, ούτε στην Ευρώπη, ούτε αλλού. Καθώς τα ευρωπαϊκά κράτη αντιμετωπίζουν προβλήματα στον δημοσιονομικό τομέα, η κύρια απειλή είναι και πάλι για τις τράπεζες. Η κρίση τείνει να διαγράψει κύκλο επιστρέφοντας στις τράπεζες.
Αυτό λέτε εσείς. Ακούστε, όμως, μια άλλη αφήγηση: Οι Γερμανοί πέρασαν δύσκολες εποχές ιδιωτικοποιήσεων, λιτότητας και περιορισμού των μισθών και με πολύ κόπο έβαλαν σε τάξη τα του οίκου τους. Εν τω μεταξύ, όλοι οι άλλοι ζούσαν ζωή χαρισάμενη και τώρα φαίνεται σαν να ζητούν να πληρώσουν το λογαριασμό οι Γερμανοί. Είναι κατανοητό ότι οι Γερμανοί δεν θέλουν να πληρώσουν το λογαριασμό.
Είναι απόλυτα κατανοητό το να βλέπουν οι Γερμανοί εργαζόμενοι το ευρώ με καχυποψία. Να είναι απρόθυμοι να δεσμεύσουν δημόσιο χρήμα, δηλαδή χρήματα από άμεσους και έμμεσους φόρους, για τη διάσωση του ευρώ, η οποία αυτή τη στιγμή σημαίνει μια ακόμη μεγάλη διάσωση των τραπεζών. Για περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια οι Γερμανοί εργαζόμενοι έχουν ζήσει μια δύσκολη περίοδο στάσιμου εισοδήματος, απώλειας της δύναμης των συνδικάτων και γενικότερης στενότητας στους όρους διαβίωσης. Το κόστος της επανένωσης και της αναδιάρθρωσης του γερμανικού καπιταλισμού το έχουν επωμισθεί οι Γερμανοί εργάτες. Η Γερμανία ξεκίνησε με υψηλότερα επίπεδα ανταγωνιστικότητας από άλλους, αλλά έφυγε ακόμη πιο μπροστά επειδή έχει παγώσει εδώ και χρόνια το κόστος εργασίας.
Το μυστικό της γερμανικής επιτυχίας δεν είναι η μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας, η γενικευμένη αποτελεσματικότητα, ή η ιδιαίτερη καινοτομία – όλες δηλαδή οι συνήθεις γενικολογίες που ακούγονται για το γερμανικό καπιταλισμό. Πολλές χώρες στην περιφέρεια έχουν καλύτερες επιδόσεις από αυτές τις πλευρές. Η γερμανική υπεροχή έχει επιτευχθεί καθαρά λόγω της πίεσης στους εργαζόμενους και της στασιμότητας των μισθών.
Οι ελληνικοί πολιτικοί κύκλοι έχουν διαδώσει την άποψη ότι η Κύπρος φέρθηκε επιπόλαια λέγοντας το αρχικό «όχι» στην τρόικα, γιατί μετά ήρθαν πολύ χειρότεροι όροι. Οι σοφοί Έλληνες πολιτικοί, βλέπετε, είπαν «ναι» από την αρχή και μας γλίτωσαν από τα χειρότερα.
Δυστυχώς για τη θαυμάσια αυτή θεωρία, η τελική απόφαση στην Κύπρο δεν έχει ακόμη ληφθεί. Το κοινοβούλιο θα πρέπει τις επόμενες εβδομάδες να επικυρώσει τη συμφωνία και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα το κάνει.
Το ΑΚΕΛ δεν πρόκειται φυσικά να τη δεχτεί, αλλά υπάρχουν βαθύτατοι δισταγμοί και στα κεντρώα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του ΔΗΚΟ. Ακόμη και στο ΔΗΣΥ του κ. Αναστασιάδη υπάρχει έντονος προβληματισμός, παρά τις κορόνες περί παραμονής στο ευρώ. Τα αστικά και μεσοαστικά στρώματα εξετάζουν σοβαρά την προοπτική απόρριψης της συμφωνίας και εξόδου από την ΟΝΕ.
Δεν πρέπει να προξενεί έκπληξη το γεγονός. Τα ηγετικά στρώματα της Κύπρου έχουν διαμορφωθεί στον αγώνα κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας στη σκληρή γειτονιά της Μέσης Ανατολής. Η είσοδος στην Ε.Ε. και η υιοθέτηση του ευρώ είναι πολύ πρόσφατες εξελίξεις, ενώ η μνήμη της ισχυρής κυπριακής λίρας είναι ζωντανή. Δεν υπάρχει συνεπώς ο τρόμος που χαρακτήρισε τα ελληνικά ηγετικά στρώματα και μόνο στη σκέψη της σύγκρουσης με τους «εταίρους».
Ακόμη σημαντικότερος παράγων όμως είναι ότι το πρόγραμμα της τρόικας χτυπάει ανελέητα τα συμφέροντα των ηγετικών στρωμάτων της Κύπρου. Στην Ελλάδα το πλήγμα δέχθηκαν κυρίως η μισθωτή εργασία και οι μικρομεσαίοι, ενώ τα ανώτερα στρώματα διαγκωνίζονται για να αποσπάσουν οφέλη. Το δε πολιτικό και πνευματικό σύστημα της χώρας αποδείχτηκε εμμονικά προσκολλημένο στο ευρώ. Στην Κύπρο συντρίβονται οι τράπεζες, «κουρεύονται» οι καταθέσεις και συρρικνώνεται τάχιστα ο τομέας των υπηρεσιών. Το πλήγμα για τα συμφέροντα εταιριών παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ακινήτων, νομικών υπηρεσιών κ.λπ. είναι τεράστιο.
Οι Γερμανοί έχουν δίκιο να εξοργίζονται με το »ψέμα της φτώχειας»,αλλά κάνουν λάθος ως προς το στόχο
Πηγή: ΙSKRA
Η διαπίστωση ότι η καθαρή περιουσία των Γερμανών είναι χαμηλότερη από εκείνη των κατοίκων του Νότου έχει να κάνει περισσότερο με τις χαμηλές αποδοχές από ό,τι με τα φανταστικά πλούτη.
Τα ευρήματα μιας πρόσφατης έρευνας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τον πλούτο των νοικοκυριών, έχουν ερεθίσει την γερμανική κοινή γνώμη. Το 2010, ο μέσος καθαρός πλούτος των γερμανικών νοικοκυριών – όλα τα στοιχεία ενεργητικού μείον τα στοιχεία παθητικού – βρισκόταν στα 195.000 ευρώ. Στα κράτη –μέλη του ευρωπαϊκού Νότου τα ποσοστά ήταν εκπληκτικά υψηλά: 291.000 στην Ισπανία, 275.000 στην Ιταλία, 153.000 στην Πορτογαλία, 148.000 στην Ελλάδα, και , κρατηθείτε, 671.000 στην Κύπρο. Έτσι φαίνεται σαν οι Γερμανοί να κλήθηκαν να διασώσουν του Νότιους, που συχνά, είναι πλουσιότεροι από τους διασώστες τους.
«Το ψέμα της φτώχειας», λέει το πρωτοσέλιδο σελίδα του Der Spiegel αυτής της εβδομάδας. Έχουν οι Γερμανοί πολίτες το δικαίωμα να ενοχλούνται; Η απάντηση είναι ναι, αλλά έχουν επιλέξει το λάθος στόχο.
Η απάντηση στο γιατί ορισμένοι νότιοι εμφανίζονται πλουσιότεροι από τους Γερμανούς είναι ξεκάθαρη: Η στέγαση. Τα συστήματα μέσω των οποίων τα ευρωπαϊκά έθνη αντιμετωπίζουν τις ανάγκες στέγασης διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό, αντανακλώντας την ιστορία, την πολιτική και τα κοινωνικά έθιμα. Οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί έχουν την τάση να νοικιάζουν τα σπίτια τους. Οι Ισπανοί, Ιταλοί, Έλληνες, Κύπριοι και άλλοι, εμφανίζουν μεγάλα ποσοστά ιδιοκατοίκησης. Με τον πληθωρισμό σταθερά ψηλότερο στην περιφέρεια τα τελευταία 15 χρόνια καθώς και την κερδοσκοπία στις τιμές των ακινήτων της Ισπανίας και της Κύπρου, οι αξία των ακινήτων αυξήθηκε, κάνοντας του νότιους να φαίνονται πλουσιότεροι.
Τα νοικοκυριά όμως έχουν και χρέη που πρέπει να εξυπηρετούν από το εισόδημα τους. Πως συγκρίνονται οι νότιοι με τους Γερμανούς στο πλαίσιο αυτό; Κρίνοντας από το λόγο των χρεών των νοικοκυριών ως προς τα περιουσιακά τους στοιχεία, οι Γερμανοί εμφανίζονται να είναι σε χειρότερη θέση από τους νότιους, κάτι που είναι εντελώς φυσιολογικό, μιας και οι νότιοι κατέχουν υπερτιμημένα ακίνητα και τόσο μεγάλα περιουσιακά στοιχεία. Αλλά αν κρίνουμε από την εξυπηρέτηση του χρέους, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το εισόδημα είναι 37% στη Γερμανία, αλλά 114% στην Ισπανία, 50% στην Ιταλία, 134% στην Πορτογαλία, 47% στην Ελλάδα και 157% στην Κύπρος. Μάλλον η περιφέρεια δεν είναι τόσο πλούσια τελικά.
Το 1994 το Μεξικό γνώρισε την επονομαζόμενη «κρίση της τεκίλα». Ήταν η δεύτερη δομική κρίση της χώρας, μετά από αυτήν του 1982, και εξίσου βαθιά. Η βασική αιτία και των δύο ήταν η χρηματοπιστωτική απελευθέρωση των προηγούμενων χρόνων. Η άρση των περιορισμών στις τράπεζες έφερε υπερδιόγκωση της πίστωσης, άρα συνέβαλε σε μεγάλο έλλειμμα στις εξωτερικές συναλλαγές, δημοσιονομικό έλλειμμα, συσσώρευση χρέους και τελικά κατάρρευση της ισοτιμίας του πέσο..
Η «θεραπεία» σχεδιάστηκε από το ΔΝΤ, φυσικά σε αγαστή σύμπνοια με την Ουάσινγκτον. Γιατί, όπως λέει και το απόφθεγμα που αποδίδεται στον Πορφίριο Ντίαζ, «το Μεξικό είναι πολύ μακριά από τον θεό, αλλά πολύ κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες«. Εφαρμόστηκε το γνωστό πακέτο – λιτότητα, ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση αγορών – με τα γνωστά αποτελέσματα – ύφεση, ανεργία, και δυστοκία στην ανάπτυξη.
Η «κρίση της τεκίλα» ήταν μια κλασική περίπτωση αποτυχημένης χρηματοπιστωτικής απελευθέρωσης, αλλά με μια λεπτομέρεια άκρως διδακτική για την Ελλάδα. Το πρόγραμμα ‘θεραπείας’ κατέληξε σε απώλεια εθνικού ελέγχου επί των τραπεζών. Το 1995 οι χρεοκοπημένες μεξικανικές τράπεζες πέρασαν στα χέρια επιθετικών τραπεζών από την Ισπανία, τις ΗΠΑ και αλλού. Ήταν η εποχή που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται οι θεωρίες για τα θετικά αποτελέσματα που υποτίθεται ότι θα είχαν οι ξένες τράπεζες στις αναπτυσσόμενες χώρες γιατί θα απέφευγαν τα θαλασσοδάνεια και θα τόνωναν τις επενδύσεις.
Το Μεξικό δοκίμασε την πραγματικότητα από πρώτο χέρι. Στην πράξη οι ξένες τράπεζες έριξαν το βάρος στις καταναλωτικές πιστώσεις και γενικά μακριά από την παραγωγή. Δεν υπάρχει τίποτε περίεργο σ’ αυτό. Ο δανεισμός για παραγωγικές δραστηριότητες απαιτεί γνώση των συνθηκών του παραγωγικού ιστού, οι οποίες έχουν συγκεκριμένο εθνικό και τοπικό χαρακτήρα. Οι ξένες τράπεζες συνήθως δεν έχουν την ειδική γνώση που απαιτείται και άρα προτιμούν να δανείσουν για άλλους σκοπούς. Χωρίς εθνική ιδιοκτησία επί των τραπεζών, το Μεξικό γνώρισε παντελώς αδιάφορη αναπτυξιακή πορεία τα χρόνια που ακολούθησαν, με ελάχιστη δυναμική και πολύ έντονες ανισότητες.
Η κρίση της Κύπρου οφείλεται κατ’ αρχήν στη στρεβλή αναπτυξιακή της πορεία που στηρίχτηκε στον τομέα των υπηρεσιών και στην πολύ χαμηλή φορολόγηση των επιχειρήσεων. Ο τραπεζικός τομέας άρχισε να υπερδιογκώνεται μετά την είσοδο της χώρας στην Ε.Ε. το 2004 και έγινε τεράστιος μετά την υιοθέτηση του ευρώ το 2008.
Η κυπριακή οικονομία -ακόμη και ο τουρισμός- έχασε συστηματικά ανταγωνιστικότητα την τελευταία δεκαετία. Από το 2008 εμφανίζονται μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, που έφτασαν την ίδια χρονιά έως και το 15% του ΑΕΠ. Η συμμετοχή στην ΟΝΕ δεν άφηνε τη δυνατότητα να εξισορροπηθεί η απώλεια ανταγωνιστικότητας με τη διολίσθηση του νομίσματος.
Οσο μεγάλωναν οι τράπεζες τόσο εμφανίζονταν φαινόμενα φούσκας και υπερχρέωσης. Υπήρξε φούσκα στα ακίνητα, ιδίως το 2006-08. Τα κυπριακά νοικοκυριά υπερχρεώθηκαν, κυρίως για αγορά κατοικίας, ενώ υπερχρεωμένος είναι και ο επιχειρηματικός τομέας. Οι κυπριακές τράπεζες διεύρυναν τις πιστώσεις τους και προς την ελληνική οικονομία. Τον Σεπτέμβριο του 2011 οι κυπριακές τράπεζες κατείχαν ομόλογα του ελληνικού κράτους ίσα με 26% του κυπριακού ΑΕΠ, ενώ ο δανεισμός στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα αντιστοιχούσε στο 128% του κυπριακού ΑΕΠ.
Τα αποτελέσματα της τραπεζικής υπερδιόγκωσης άρχισαν να φαίνονται αφού ξέσπασε η παγκόσμια κρίση του 2007. Επεσε ο ρυθμός ανάπτυξης κοντά στο μηδέν και σταδιακά οι τράπεζες άρχισαν να συσσωρεύουν προβληματικά χρέη. Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε από το τραγικό ελληνικό PSI το 2011-12, στο οποίο οι κυπριακές τράπεζες συμμετείχαν «εθελοντικά». Εξίσου καθοριστική αποδείχθηκε και η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας μετά το 2010, που δημιούργησε μεγάλο ποσοστό επισφαλειών στις κυπριακές τράπεζες.
Ο κυπριακός δημόσιος τομέας δεν ευθύνεται για την κρίση. Ο κυπριακός προϋπολογισμός εμφάνισε ελλείμματα μετά το 2009, φτάνοντας το 7% του ΑΕΠ το 2011, λόγω της πτώσης του φορολογικού εισοδήματος και της υποχώρησης του ρυθμού ανάπτυξης. Το πραγματικό πρόβλημα για το κυπριακό Δημόσιο είναι ο κίνδυνος από τις τράπεζες. Αυτός ήταν ο λόγος που η Κύπρος αποκλείστηκε από τις χρηματοπιστωτικές αγορές το 2011 και συνήψε διμερές δάνειο με τη Ρωσία. Το 2012 το δημόσιο χρέος της Κύπρου ήταν λίγο πάνω από το 80% του ΑΕΠ, αλλά συνεχίζει να παραμένει κάτω από το μέσο όρο της Ε.Ε. και της ΟΝΕ.
Η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να φύγει από το ευρώ, δήλωσε στον ΑΣΤΡΑ ο Καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου Κώστας Λαπαβίτσας.
Όπως ανέφερε, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η Κύπρος, στη δίνη της οικονομικής κρίσης και με τα μέτρα που εφαρμόζει η τρόικα, με τη λιτότητα και την ουσιαστική συντριβή του τραπεζικού συστήματος, δημιουργείται ένα αδιέξοδο από το οποίο δεν θα υπάρξει σύντομα έξοδος, αλλά ούτε και ανάπτυξη.
Με την αλλαγή νομίσματος και ισοτιμίας, πρόσθεσε, η Κύπρος θα βγει από το αδιέξοδο και θα μπορέσει να βασίζει προς την ανάπτυξη.
Ο κ. Λαπαβίτσας τόνισε ότι ήδη Αμερικανοί και Ευρωπαίοι παράγοντες θεωρούν δεδομένη την έξοδο της Κύπρου από το ευρώ.
Πρόσθεσε ωστόσο ότι η έξοδος από το ευρώ και η επαναφορά της λίρας θα πρέπει να γίνει συντεταγμένα και προγραμματισμένα, επισημαίνοντας ότι ήδη η Κύπρος μέσο της τρόικας έχει διανύσει μεγάλο δρόμο προς την έξοδο από το ευρώ και την υιοθέτηση δικού της νομίσματος.
Τόνισε ακόμα ότι η υιοθέτηση της λίρας δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, θα γίνει με δύσκολους και σκληρούς όρους, γι’ αυτό χρειάζεται και κοινωνική συσπείρωση και πλήρης ενημέρωση των πολιτών.
Επισήμανε ακόμα ότι η λίρα δεν θα είναι όπως την ξέραμε στο παρελθόν, θα υποτιμηθεί το νόμισμα και θα πέσει το βιοτικό επίπεδο.
Θα υπάρξει πρόβλημα στην κυκλοφορία του νέου χρήματος, πρόβλημα στη λειτουργία των τραπεζών καθώς και πρόβλημα ελέγχου για να μην υποτιμηθεί πάρα πολύ. Ωστόσο όλα αυτά, τόνισε, μπορούν να ελεγχθούν.
Εξήγησε ακόμα ότι η υποτίμηση της λίρας θα επηρεάσει κυρίως τις εισαγωγές και τη διακίνηση του νομίσματος στο εξωτερικό.
Ο κ. Λαπαβίτσας τόνισε ακόμα ότι η υιοθέτηση της λίρας θα δημιουργήσει νέα πεδία ανάπτυξης σε πολλούς τομείς όπως ο τουρισμός που θα γίνει πιο συμφέρουσα υπηρεσία για τους ξένους, θα υπάρξει ανάπτυξη στις υπηρεσίες και στις ηλεκτρονικές δραστηριότητες.
Σημείωσε ακόμα και μια άλλη πτυχή, ότι με την παραμονή στο ευρώ και σε συνθήκες κρίσης η Κύπρος θα χάσει εκτός από την οικονομία της και τη σημασία της γεωπολιτικής της θέσης, γεγονός που θα της στοιχίσει και στο Κυπριακό.
Τόνισε ακόμα ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να υπάρξει καθυστέρηση, αλλά ούτε μπορεί να ληφθεί απόφαση αύριο, αφού πρέπει να υπάρξει πάρα πολύ καλή μελέτη και προετοιμασία.
Ο Κώστας Λαπαβίτσας υπογράμμισε ότι η κρίση δεν είναι κυπριακή αλλά είναι κρίση της Ευρωζώνης και εξήγησε ότι το πρόβλημα στην Ευρωζώνη είναι η συνολική δομή της και ο ρόλος της Γερμανίας, μπροστά στην οποία οι άλλες χώρες έχουν χάσει την ανταγωνιστικότητα τους.
Είπε ακόμα ότι οι ιθύνοντες της Ευρώπης προσπαθούν να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητα πλήττοντας τους μισθούς των εργαζομένων και το κράτος πρόνοιας.
Σημείωσε ακόμα ότι το πρόβλημα της Κύπρου δεν είναι το δημόσιο αλλά οι υπηρεσίες και ιδιαίτερα το τραπεζικό σύστημα που πήρε τεράστιες διαστάσεις ακόμα και με την επέκταση στην Ελλάδα.
Το «σχέδιο διάσωσης» της Κύπρου από την Τρόικα είναι ίσως το χειρότερο πρόγραμμα που έχει ως τώρα επιβληθεί σε χώρα της Ευρωζώνης. Σηματοδοτεί τη βαθιά αλλαγή της νομισματικής ένωσης με τρόπο που επιτείνει την αποδιάρθρωσή της, καταστρέφει την κυπριακή οικονομία και βάζει την Κύπρο σε εθνικό αδιέξοδο.
Η Κύπρος έχει αντιμετωπίσει μεγάλα διλήμματα στην ιστορία της, αλλά η ίδια η ιστορία έχει δείξει ότι ποτέ δεν υπήρξαν μονόδρομοι και αδιέξοδα. Υπάρχει και άλλη πρόταση για την Κύπρο, η οποία αν και δύσκολη, ανοίγει καλύτερες προοπτικές για το μέλλον. Εύκολες λύσεις όμως δεν υπάρχουν πια.
Το σχέδιο της Τρόικα για την Κύπρο υπονομεύει κι άλλο την ΟΝΕ καθώς:
Χρησιμοποιεί στοιχεία της «λύσης Ισλανδίας», δηλαδή μεταφέρει το κόστος της κατάρρευσης των ιδιωτικών τραπεζών στους μετόχους, τους μεγάλους ομολογιούχους και τους μεγάλους καταθέτες, αλλά δεν θέτει τις τράπεζες υπό δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχο, ούτε φροντίζει να προστατεύσει την εγχώρια οικονομία της Κύπρου, μεταφέροντας το κόστος στο εξωτερικό, όπως έκανε η Ισλανδία.
Αντιμετωπίζει το πρόβλημα των τραπεζών παραμερίζοντας το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αντί να προωθεί την ενοποίηση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, εντείνει την πολυδιάσπαση των τραπεζών.
Δημιουργεί πλαίσιο ανασφάλειας για τους ομολογιούχους και τους μεγάλους καταθέτες όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών, ιδίως όμως αυτών της περιφέρειας. Συνεπώς, θα ανεβάσει το κόστος δανεισμού στην περιφέρεια και θα μεγαλώσει τη διαφορά των επιτοκίων με το κέντρο, φέρνοντας τις επιχειρήσεις της περιφέρειας σε ακόμη μειονεκτικότερη θέση.
Θέτει χώρες όπως η Ελλάδα σε εξαιρετικά δύσκολη θέση όσον αφορά τα ιδιωτικά και τα δημόσια χρέη. Οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν τη στιγμή αυτή προβληματικά δάνεια ύψους 40-80 δις. Θα επιβληθεί κούρεμα στις καταθέσεις για να αντιμετωπιστούν αυτά; Πέραν τούτου, το ελληνικό δημόσιο χρέος χρειάζεται νέο και βαθύ κούρεμα. Θα δεχτούν οι «εταίροι» μας να κουρέψουν το δημόσιο χρέος, χωρίς να επιβάλλουν μέρος του κόστους στην Ελλάδα; Τι σημαίνει αυτό για τις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες;
Το σχέδιο όμως της Τρόικα καταστρέφει και την Κύπρο γιατί:
Επιφέρει βίαιη και απότομη συρρίκνωση των τραπεζών, χωρίς να τις θέτει υπό δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχο και χωρίς να προστατεύει την εγχώρια οικονομία – καταθέτες και επιχειρήσεις. Οι μεγάλες κυπριακές τράπεζες θα διαλυθούν και τμήματά τους θα περάσουν σε ξένα χέρια με ευτελές αντίτιμο, όπως φαίνεται να συμβαίνει με τα υποκαταστήματα στην Ελλάδα. Η τραπεζική συρρίκνωση θα οδηγήσει σε πιστωτική κατάρρευση και ασφυξία με πολλαπλά αρνητικά αποτελέσματα για τον παραγωγικό ιστό.
Αυξάνει τον δημόσιο δανεισμό κατά 10 δις, ή περίπου 60% του ΑΕΠ. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το γιγαντωμένο δημόσιο χρέος, η Κύπρος θα δεχτεί Μνημόνιο που θα επιβάλλει λιτότητα. Ο συνδυασμός λιτότητας και πιστωτικής κατάρρευσης θα οδηγήσει σε βαθιά ύφεση με άδηλο τέλος. Είναι πολύ πιθανό το δημόσιο χρέος να αποδειχθεί μη βιώσιμο και σύντομα να χρειαστεί κούρεμα, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Ο Κώστας Λαπαβίτσας συνομιλεί με τον Χρύσανθο Τσουρούλλη και τον Νικήτα Κυριάκου στο κεντρικό δελτίο ειδήσεωνΤομές στα Γεγονότα, του κυπριακού τηλεοπτικού σταθμού ΣΙΓΜΑ για το τι πρέπει να γίνει στην Κύπρο (24.03.2013).
Ο Κ.Λαπαβίτσας στην εκπομπή Κυριακή Με Δράση, στον ΣΚΑΙ
”Δεν μπορεί η Κύπρος να σώσει τις αποτυχημένες τράπεζες μέσω ενός προγράμματος που καταστρέφει την εθνική της οικονομία.”
Η τραπεζική κρίση της Κύπρου οφείλεται καθ΄ολοκληρία στην Τρόικα. Βεβαίως υπήρξε μεγάλη έκθεση των τραπεζών, αλλά η κρίση οφείλεται κυρίως στην Τρόικα. […]
Υπάρχει υπερχρέωση των νοικοκυριών και υπερχρέωση των επιχειρήσεων στην Κύπρο. Είχαμε πιστωτική έκρηξη, αλλά οδηγήθηκε η Κύπρος σε οξύτατη τραπεζική κρίση, κυρίως λόγω της Ελλάδας, από αυτό που έκανε η Τρόικα στην Ελλάδα. Αυτό είναι λοιπόν το πρώτο ζήτημα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι το εξής: το δημοσιονομικό πρόβλημα της Κύπρου δεν είναι τόσο οξύ όσο εμφανίζεται. Η κύπρος έχει να αποπληρώσει το 2013 δάνεια περίπου 2,4 δις ευρώ, κρατικά και δάνεια ύψους ενός δις τον επόμενο χρόνο και τον μεθεπόμενο, δεν είναι πολύ μεγάλα τα ποσά αυτά και οφείλονται κυρίως στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Δεν είναι δηλ. καθόλου η ίδια κατάσταση με την Ελλάδα. Το πρόβλημα της Κύπρου είναι οι τράπεζες. […]
Ο Κυπριακός λαός πρέπει να καθορίσει την μοίρα του αδιαφορώντας για τις Βρυξέλλες και τη Μόσχα
Η Κύπρος θα πρέπει να εξετάσει σοβαρά την επιλογή της Ισλανδίας. Αν δεν θέλει να βουλιάξει οικονομικά, κοινωνικά και ίσως εθνικά, θα πρέπει να προστατεύσει τους μικρούς καταθέτες και την οικονομία της, αφήνοντας τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν. Θα πρέπει κατόπιν να περάσει σε άλλη διαδικασία ανάπτυξης, συρρικνώνοντας τον αποτυχημένο και γιγαντιαίο τραπεζικό τομέα και τονώντας το παραγωγικό της δυναμικό.
Για να το κάνει αυτό θα πρέπει έρθει σε σύγκρουση με την τρόικα, χωρίς να φοβάται την έξοδο από την ΟΝΕ. Θα πρέπει επίσης να αναζητήσει επειγόντως νέες γεωπολιτικές συμμαχίες που θα της σταθούν πραγματικά. Και κυρίως θα χρειαστεί συσπείρωση των λαϊκών στρωμάτων που απειλούνται άμεσα. Είναι ώρα μεγάλων αποφάσεων για τους Κυπρίους.
Cyprus should let the private banks fail and create a public bank that focuses on strengthening the real economy.
No to the transfer of private debts of the Cypriot Banks onto the public of Cyprus.
Democracy and Class Struggle shares the frustration of Costas Lapavitsas with the Left who should be vocal in the protection of the real economy in Cyprus and its natural resources – a new public bank should be created immediately and the corrupt banking system should be allowed to fail.
The new public bank should protect small savers. Russia or European Union are not saviours of the Cypriot people just potential ruthless extractors of its natural gas resources.
Any good assets in the corrupt banks should be transferred to the new State Bank immediately, the natural gas resources of Cyprus should not be sold in a fire auction but protected so that they can assist Cyprus can make a recovery in its real economy, the financial industry of Cyprus which is the cause of the crisis should be shut down just like the banks.
The People of Cyprus must determine their own fate and not look to Brussels or Moscow.
Η κρίση της Κύπρου είναι, όπως ήταν και η κρίση της Ισλανδίας και της Ιρλανδίας, κυρίως τραπεζική κρίση. Η ‘λύση’ που προωθείται από την τρόικα στην Κύπρο όμως, είναι σαφώς χειρότερη από τις άλλες δύο. Απειλεί να καταστρέψει την κυπριακή οικονομία και να αναζωπυρώσει την κρίση του ευρώ.
Το πρόβλημα και στις τρεις αυτές χώρες προήλθε από το χρεοκοπημένο τραπεζικό σύστημα, καθώς ο δημόσιος τομέας έχει σχετικά χαμηλό χρέος και δεν ευθύνεται για την κρίση. Η οικονομική καταστροφή προήλθε από τις τράπεζες, αλλά το βάρος καλείται να το σηκώσει το δημόσιο και η κοινωνία συνολικά.
Ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου έχει περιουσιακά στοιχεία περίπου οκταπλάσια του ΑΕΠ, όπως και ο ιρλανδικός, ενώ ο ισλανδικός ήταν ακόμη μεγαλύτερος όταν χτύπησε η κρίση. Στην Ισλανδία οι τράπεζες δανείζονταν διεθνώς για να παίξουν στις αγορές παραγώγων, ενώ στην Ιρλανδία για να κερδοσκοπήσουν στα ακίνητα. Στην Κύπρο προσέλκυαν καταθέσεις διεθνώς και έκαναν μεγάλες τοποθετήσεις σε ελληνικά κρατικά ομόλογα, ενώ δάνεισαν και σε ελληνικές επιχειρήσεις. Οι ισλανδικές τράπεζες χρεοκόπησαν μετά την κατάρρευση την Λίμαν Μπράδερς το 2008, οι ιρλανδικές όταν έσκασε η τεράστια φούσκα ακινήτων το 2008-9 και οι κυπριακές με την ελληνική κρίση, κυρίως μετά το τραγικό PSI και τα κουρέματα του 2012.
Η τραπεζική κρίση
Τι σημαίνει όμως τραπεζική κρίση; Που μοιάζουν, αλλά και που διαφέρουν οι τρεις αυτές χώρες?
Οι τράπεζες είναι εταιρείες με μικρό ποσοστό δικών τους κεφαλαίων. Κινούνται κυρίως με τα χρήματα άλλων, τα οποία συλλέγουν είτε εκδίδοντας ομόλογα, είτε δεχόμενες καταθέσεις. Όταν συμβεί τραπεζική κρίση, τα δάνεια των τραπεζών συνήθως δεν μπορούν να αποπληρωθούν. Άρα οι ζημίες πρέπει να καλυφθούν από τα δικά τους κεφάλαια. Αυτά όμως δεν επαρκούν.
Η ευνοϊκότερη λύση για τις τράπεζες είναι να λάβουν νέα κεφάλαια από το κράτος, μεταβιβάζοντας τις ζημίες στους φορολογούμενους και αυξάνοντας το δημόσιο χρέος. Αλλά μπορεί επίσης, να μεταβιβαστούν οι ζημίες στους μετόχους και τους ομολογιούχους των τραπεζών, όπως υποτίθεται ότι επιβάλει η οικονομία της αγοράς. Αυτοί που κατέχουν ή δάνεισαν στις τράπεζες, είναι αυτοί που πρέπει να σηκώσουν το βάρος.
Η νομισματική ένωση αποδεικνύεται όχι μόνο αποτυχημένη, αλλά και ανεύθυνη. Η Ευρώπη μοιάζει αυτή τη στιγμή με πυριτιδαποθήκη. Αρκεί μια σπίθα, για να αρπάξει ολόκληρη φωτιά. Γιατί η πολιτική της λιτότητας που εφαρμόζεται είναι τελείως αντιπαραγωγική και δημιουργεί τεράστιες αντιφάσεις κοινωνικές.[…]
Η Ελλάδα πρέπει να κοιτάξει τον ελληνικό λαό & την ελληνική οικονομία. Και η Ευρώπη να κοιτάξει τα του οίκου της.[…]
Οδηγούμαστε σε μια κατάσταση όπου η χώρα ‘’θα εκραγεί’, ΄’θα σκάσει’’![…]
[…] “Η έξοδος της χώρας απ΄το ευρώ παραμένει η πιθανότερη κατάληξη αυτής της ιστορίας. Αυτό ήταν έτσι απ΄την αρχή, απ΄το 2010.
[…] “Αυτοί που διάλεξαν να κρατήσουν την Ελλάδα μέσα στο ευρώ, μέσω της εσωτερικής υποτίμησης, έχουν διαπράξει τεράστιο ιστορικό σφάλμα. Έχουν καταστρέψει τη χώρα στην ουσία.”
[…] “Στημένο το παιχνίδι” ότι το ΔΝΤ επιβάλλει συγκεκριμένα μέτρα.” […]
Είναι ‘παιχνίδι’ αυτό που παίζεται και πρέπει ο ελληνικός λαός να έχει τις κεραίες του τεντωμένες.” […]
Είναι εμφανές. […] Η οικονομία θα βουλιάξει ακόμα περισσότερο, γιατί αυτή η μακροοικονομική πολιτική είναι παντελώς αδιέξοδη. […]
Costas Lapavitsasgives his analysis on the current situation, particularly in Greece and the Eurozone.
After a recent visit to Athens, Costas describes what he witnessed in the country first hand. Signs of an economic and social crisis- with extreme poverty and homelessness evident more than ever.
Costas highlights that Greece should leave to the Euro in order for them to get out of their ‘economic malfunctioning’. He states how the capitalist model has destroyed many working peoples lives and leaving the Euro would be beneficial for the country.
Η αναπτυξιακή πολιτική της τρόικα θα αποδειχθεί αποτυχημένη, όπως αποτυχημένη αποδείχθηκε και η πολιτική της σταθεροποίησης που προκάλεσε την καταστροφική ύφεση. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει άλλη πολιτική που θα μπορούσε να βάλει τη χώρα σε πορεία ταχύρρυθμης ανάπτυξης με κοινωνική δικαιοσύνη.
Η απάντηση είναι ότι υπάρχει. Πριν την περιγράψω συνοπτικά θέλω να πω δυο λόγια για το περιεχόμενο της ανάπτυξης.
Μεγέθυνση και ανάπτυξη
Η ανάπτυξη είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την απλή μεγέθυνση της οικονομίας.
Η μεγέθυνση είναι (ή πρέπει να είναι) η συνήθης κατάσταση της καπιταλιστικής οικονομίας, καθώς το κεφάλαιο συσσωρεύεται. Δηλαδή μεγαλώνει το ΑΕΠ, διευρύνεται η εργατική δύναμη, βελτιώνεται η τεχνολογία, αυξάνονται οι επενδύσεις και η κατανάλωση και ούτω καθεξής. Οι κρίσεις είναι αναπόφευκτο στοιχείο αυτής της διαδικασίας.
Η ανάπτυξη προϋποθέτει την μεγέθυνση, αλλά είναι πολύ ευρύτερη έννοια. Εμπεριέχει την κοινωνική αλλαγή, την εξέλιξη των σχέσεων κεφαλαίου εργασίας, την ποιοτική μεταβολή της ικανότητας προς εργασία, την απόκτηση μηχανισμών παραγωγής τεχνολογίας, την δημιουργία πλαισίου εκπαίδευσης και περίθαλψης, την βελτίωση των υλικών συνθηκών της ζωής και ούτω καθεξής.
Συνεπώς η ανάπτυξη είναι εγγενώς σύνθετη και ασταθής διαδικασία που θέτει το περιεχόμενο των κοινωνικών σχέσεων σε συνεχή αμφισβήτηση. Αυτή ακριβώς είναι και η εν δυνάμει ριζοσπαστική της πλευρα. Η ανάπτυξη μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά για τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα, να δημιουργήσει προοπτικές ελευθερίας, όπως σωστά επιχειρηματολόγησε ο Αμάρτυα Σεν.
Η ανάπτυξη είναι λοιπόν το φυσικό πεδίο όπου συγκρούονται και συντίθενται, από τη μια, η μερική αλλαγή και, από την άλλη, η συνολική ρήξη με τον καπιταλιστικό χαρακτήρα της κοινωνίας. Αντιπαρατίθενται και αλληλοτροφοδοτούνται η μεταρρύθμιση και η επανάσταση, για να το θέσουμε με τους όρους της κλασικής μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας.
‘Αρα η ανάπτυξη δημιουργεί συνεχώς δυνατότητες αντικαπιταλιστικής πορείας για την οικονομία και την κοινωνία. Για να υπάρξει όμως αντικαπιταλιστική ρήξη στις ώριμες καπιταλιστικές κοινωνίες, είναι απαραίτητο να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις που θα κατατείνουν προς την συνολική αλλαγή έχοντας την υποστήριξη των ευρέων λαϊκών στρωμάτων.
Τέτοιο ρόλο μπορεί να παίξει ένα ‘μεταβατικό πρόγραμμα’ που θα προτείνει μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα λύνουν τα άμεσα κοινωνικά προβλήματα των εργαζομένων και την λαϊκών στρωμάτων, ενώ παράλληλα θα δημιουργούν πεδίο κοινωνικής μεταβολής. Ένα πρόγραμμα που θα μεταβάλλει την κοινωνική ισορροπία υπέρ των φτωχότερων στρωμάτων, ενισχύοντας την οικονομική τους θέση και εξασφαλίζοντας την στήριξη της κοινωνίας γενικότερα.
Ο μεγάλος ηττημένος των ιταλικών εκλογών είναι η πολιτική της Γερμανίας να υπερασπιστεί το ευρώ επιβάλλοντας λιτότητα, απορρύθμιση και ιδιωτικοποιήσεις στην περιφέρεια και γενικότερα. Καταρρακώθηκε ταυτόχρονα η προσδοκία ότι η γερμανική λύση θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από τους ψηφοφόρους, αν την επέβαλλαν τεχνοκράτες και όχι φθαρμένοι ευρωπαίοι πολιτικοί.
Ο μόνος που ίσως ξαφνιαστεί από την απόρριψη της γερμανικής πολιτικής και των τεχνοκρατών από τον ιταλικό λαό είναι ο απομονωμένος κύκλος των ιθυνόντων της ΕΕ. Εδώ και δύο δεκαετίες η Ιταλία υποχωρεί σταθερά στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη. Οι λόγοι είναι πολλοί και σχετίζονται με δομικές αδυναμίες, όπως η δυσλειτουργική δημόσια διοίκηση και η διαφθορά. Ούτως ή άλλως, από το 2000 μέχρι το 2011 η ετήσια ανάπτυξη της ιταλικής οικονομίας ήταν γύρω στο 1%, χειρότερη ακόμη και από την πολύ χαμηλή ανάπτυξη της δεκαετίας του 1990.
Δηλαδή οι Ιταλοί δεν έχουν κερδίσει τίποτε από το ευρώ. Δεν είχαν καν την ψευδαίσθηση της ευδαιμονίας που προκάλεσε η φούσκα ακινήτων στην Ισπανία και την Ιρλανδία, ή η περίοδος πιστωτικής επέκτασης στην Ελλάδα, όπου δεν υπήρξε μεν φούσκα, αλλά εμφανίστηκε επίπλαστη ευμάρεια για ορισμένα κοινωνικά στρώματα. Η Ιταλία δεν παρουσίασε βέβαια τα προβλήματα της περιφέρειας της Ευρωζώνης, όπως τεράστιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και υπερδιόγκωση του εγχώριου πιστωτικού τομέα. Δεν είχε όμως ούτε οικονομικό δυναμισμό, ούτε ευεξία. Τα χρόνια του ευρώ ήταν στην ουσία νεκρά για την οικονομία και την κοινωνία.
Κερδισμένοι ήταν ορισμένοι τομείς του μεγάλου ιταλικού κεφαλαίου. Η Φινμεκάνικα, για παράδειγμα, έγινε από τις μεγαλύτερες και πιο πετυχημένες αεροναυπηγικές εταιρείες παγκοσμίως. Η Ουνικρέντιτ απόκτησε κυρίαρχο ρόλο στις τραπεζικές αγορές της Ευρώπης. Αυτοί ήταν και οι στυλοβάτες της γερμανικής πολιτικής στην Ιταλία, οι πρόμαχοι των «σοβαρών» λύσεων για την παραμονή της χώρας στο ευρώ που εκπροσώπησε ο «σωτήρας» Μόντι.
Βρέθηκε λοιπόν ο υπαίτιος της ελληνικής τραγωδίας: το λάθος του ΔΝΤ. Οι τεχνοκράτες έκαναν λάθος εκτίμηση του ‘πολλαπλασιαστή’, το πρόγραμμα έγινε υπερβολικά σκληρό, η πραγματική οικονομία συντρίφτηκε. Αυτό ήταν.
Πρώτοι στον χορό οι πολιτικοί, ως συνήθως. Η ΝΔ θυμήθηκε την αντίσταση του Ζαππείου και θέλει τώρα να αξιοποιήσει το λάθος για να πετύχει συναινετική χαλάρωση του προγράμματος. Από κοντά και η ΔΗΜΑΡ. Ακολουθεί πλήθος οικονομολόγων, δημοσιογράφων και σχολιαστών που φαίνεται ότι είχαν κάνει καλύτερες επιστημονικές προβλέψεις από τους ‘υπαλλήλους’ του ΔΝΤ, αλλά δεν τις αποκάλυπταν από μετριοφροσύνη.
Έκανε όντως λάθος το ΔΝΤ; Ναι, έκανε και είναι αυταπόδεικτο. Το πρώτο Μνημόνιο προέβλεπε ύφεση 3.5%, με επιστροφή στην ανάπτυξη και στις αγορές το 2011. Βαδίζουμε αισίως για συνολική συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 25% και παραμένουμε αποκομμένοι από τις αγορές. Πόσο πιο έξω να πέσει κανείς;
Το περιβόητο λάθος του ΄πολλαπλασιαστή’ δεν είναι παρά μια απεικόνιση αυτής της αποτυχίας. Ο ‘πολλαπλασιαστής’ είναι ένα πηλίκο που σχηματίζεται, για παράδειγμα, από την συνολική αλλαγή του ΑΕΠ ως προς την αλλαγή των δημοσίων δαπανών, ή των φόρων. Αν, ας πούμε, το κράτος περικόψει τις δαπάνες του, το ΑΕΠ θα μειωθεί μεν ευθέως από τις περικοπές, αλλά και θα συνεχίσει να μειώνεται καθώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα προσαρμόζουν προς τα κάτω τις δικές τους δαπάνες. Προφανώς το ΔΝΤ έκανε πολύ χαμηλή εκτίμηση των ελληνικών ‘πολλαπλασιαστών’.
Γιατί όμως έκανε το λάθος; Δεν είχαν μήπως τεχνική επάρκεια ο Μπλανσάρ και οι συνεργάτες του κι έπρεπε να ζητήσουν τη συνδρομή του ΙΟΒΕ και της Τράπεζας της Ελλάδας; Όχι βέβαια. Οι τεχνοκράτες χρησιμοποίησαν εκτιμήσεις που αντανακλούσαν την πολύχρονη εμπειρία τους. Το πραγματικό πρόβλημα δεν ήταν η ακρίβεια των εκτιμήσεων, αλλά η ίδια η φύση του προγράμματος, δηλαδή η επιβολή λιτότητας, απορρύθμισης των αγορών και ιδιωτικοποιήσεων. Κλασικό πρόγραμμα του ΔΝΤ, δοκιμασμένο σε σειρά αναπτυσσομένων χωρών για δεκαετίες με τις γνωστές συνέπειες.
Διαβάζω τακτικά δηλώσεις «πνευματικών ανθρώπων», για την ανάγκη να γίνουμε πιο ολιγαρκείς, να καταλάβουμε ότι πέρασε ο καιρός των παχιών αγελάδων, να δεχτούμε ότι θα είμαστε όλοι φτωχότεροι. Συχνά συνοδεύονται από διάφορα δακρύβρεχτα για το τέρας του καταναλωτισμού, την αλλοτρίωση της σύγχρονης ζωής, τη χυδαιότητα της βουλιμίας. Είναι, λένε, προσωπική, οικογενειακή και εν τέλει εθνική ανάγκη να ξαναβρούμε το μετρημένο παρελθόν μας.
Μου θυμίζουν πολύ εκείνα που γράφονται στον επίσημο τύπο από περιώνυμους δημοσιογράφους και πολιτικούς. Ότι πρέπει να φτωχύνουμε για να μην πτωχεύσουμε. Ότι υπήρξε φούσκα στην Ελλάδα την προηγούμενη δεκαετία. Ότι ξεσαλώσαμε και τώρα πληρώνουμε τα επίχειρα. Ότι δεν μπορεί να υπάρχει ευμάρεια με δανεικά. Ότι, ακόμη, ο ‘λιτός βίος’ είναι πηγή ψυχικής ηρεμίας και αρετής.
Που βρέθηκαν όλοι αυτοί οι όψιμοι κοσμοκαλόγεροι;
Πως έζησαν στην Ελλάδα που αφήνουμε πίσω οριστικά;
Πως ζούνε στη φτωχή, τρομαγμένη κι ανάστατη Ελλάδα που αναδύεται;
Τι ακριβώς νομίζουν ότι προσφέρουν με όσα λένε;
Που στοχεύουν;
Μοιάζουν βέβαια πολύ μεταξύ τους, έστω κι αν προέρχονται από διαφορετικά σημεία του πολιτικού φάσματος. Άνθρωποι κατά κανόνα επιτυχημένοι, με καταξίωση και απολαβές πολύ πάνω του μέσου όρου. Άνθρωποι που συμμετείχαν ενεργά στα όσα συνέβησαν στην χώρα μας την προηγούμενη δεκαετία, που ανέπνευσαν τον αφηνιασμένο αέρα των ανώτερων στρωμάτων και που συνεχίζουν να διαμορφώνουν τα πράγματα, διότι φυσικά τίποτε δεν έχει αλλάξει, εκτός από το ότι οι ισχυροί έχουν γίνει ισχυρότεροι.
Το σκάνδαλο Libor είναι από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά σκάνδαλα στην ιστορία, με επιπτώσεις στη λειτουργία της οικονομίας γενικότερα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι τράπεζες δηλώνουν ψευδές επιτόκιο Libor, με στόχο να βγάλουν περισσότερα κέρδη από τα χαρτοφυλάκια παραγώγων που κατέχουν, καθώς και από τον γενικότερο δανεισμό τους. Στην ουσία πρόκειται για μεταβίβαση εισοδήματος και πλούτου από ολόκληρη την κοινωνία στις τράπεζες. Να σημειωθεί ότι το σκάνδαλο επηρεάζει σημαντικά και όσους έχουν στεγαστικά δάνεια εφόσον το επιτόκιο τους καθορίζεται με βάση το Libor.
Στην Ελλάδα το σκάνδαλο έχει γίνει πολύ λίγο γνωστό, παρ’ όλο που η παγκόσμια συζήτηση είναι μεγάλη. Δεν υπάρχει αμφιβολία όμως ότι επηρεάζει και ελληνικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά αφού τα επιτόκια δανεισμού τους βασίζονται στο Libor.
Process must be open, say Costas Lapavitsas and Alexis Stenfors
Royal Bank of Scotland has been landed by US and UK regulators with a £390m finefor manipulating the London interbank offered rate, hard on the heels of fines forBarclays and UBS. Several other banks will follow. The scandal appears to be one of the biggest in the history of finance.
Collusion among banks, and between banks and money market brokers, has been commonplace. The Barclays case revealed potential incentives to under or over-report Libor compared with the rate at which they actually lend to one another. First, because the daily payments on Libor-indexed derivatives portfolios depend on the level of Libor, manipulation allows banks to draw profits on them. Second, banks can avoid the stigma attached to signalling a relatively high funding cost. The UBS case showed that manipulation occurred on a vast and systematic scale.
Η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα πολεμικών αποζημιώσεων, αλλά έχει τεράστιο χρέος και μηδαμινές προοπτικές ανάπτυξης. Το πρόγραμμα της τρόικα δεν είναι φυσικά η Συνθήκη των Βερσαλλιών, αλλά δημιουργεί πλήρες αδιέξοδο για τη χώρα και τον λαό της. Υπάρχει απτή αίσθηση οικονομικής κατάρρευσης, κοινωνικής διάλυσης και εθνικής ταπείνωσης.
Ας πούμε μια διδακτική ιστορία για χώρες που έχουν υπέρογκα χρέη και υιοθετούν ‘σοβαρές’ οικονομικές πολιτικές για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Ο παραλληλισμός με Ελλάδα και Ευρωζώνη δεν είναι τυχαίος.
Μια χώρα με τεράστια χρέη
Τον Νοέμβριο του 1918 η αυτοκρατορική Γερμανία συνθηκολόγησε με την Αντάντ. Ο γερμανικός θρίαμβος επί του Τσάρου στο Ανατολικό Μέτωπο το 1917 που είχε ανοίξει τον δρόμο για τους Μπολσεβίκους, αποδείχθηκε προσωρινός. Η Γερμανία, αν και ο στρατός της στεκόταν ακόμη στα πεδία των μαχών, ήταν ηττημένη κατά κράτος. Μετά τέσσερα χρόνια σφαγών με τους αγγλογάλλους αποικιοκράτες στους λασπότοπους του Βελγίου και της Γαλλίας, ο πραγματικός νικητής ήταν η ανερχόμενη δύναμη των ΗΠΑ.
Η Συνθήκη των Βερσαλλιών τον επόμενο χρόνο υπαγορεύτηκε όμως από τους αγγλογάλλους αποικιοκράτες, που έκαναν στο πλάι τους ‘αφελείς και ιδεολόγους’ Αμερικανούς. Οι όροι της πολλοί και επαχθείς. Ο επαχθέστερος ήταν να αποδεχθεί η Γερμανία την ευθύνη του πολέμου, να δεχθεί ληστρικές παραχωρήσεις και να καταβάλει τεράστιες πολεμικές αποζημιώσεις. Τα ποσά εκφρασμένα σε χρυσά γερμανικά μάρκα ήταν εξωπραγματικά (περίπου 225 δις). Δύο χρόνια μετά, οι μεγάθυμοι νικητές μείωσαν την αρχική απαίτηση στα 130 δις, δηλαδή πάνω από 300% του γερμανικού ΑΕΠ. Οι πληρωμές για τόκους, χρεωλύσια και έξοδα κατοχής θα έφταναν το 10% του γερμανικού ΑΕΠ ετησίως. Η Γερμανία είχε βουλιάξει στα χρέη.
Οικονομική πραγματικότητα και θεωρία
Δεν υπήρχε απολύτως καμία περίπτωση να μπορέσει η γερμανική οικονομία, που είχε συρρικνωθεί κατά 20% στον πόλεμο, να αντιμετωπίσει τέτοιο άχθος. Δεν ήταν επίσης δυνατό να σηκώσει το βάρος του χρέους μετά την παραχώρηση των ανθρακωρυχείων της στη Γαλλία και τη δυσκολία εξαγωγών στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Μόνο αν οι αποζημιώσεις ήταν σαφώς μικρότερες και παράλληλα υπήρχε ανάπτυξη με άνοδο των εξαγωγών θα μπορούσε ίσως να αντιμετωπίσει την «ειρήνη των νικητών».
Αυτό περίπου ήταν το σκεπτικό του νεαρού Τζον Μέιναρντ Κέυνς, ενός από τους οικονομολόγους που συνόδευαν τη βρετανική αντιπροσωπεία στις Βερσαλλίες. Είχε το θάρρος να το δηλώσει δημόσια στο βιβλίο του Οι Οικονομικές Συνέπειες της Ειρήνης, ένα από τα καλύτερα που έχει γράψει. Δεν έπεισε τη βρετανική κυβέρνηση, αλλά η παρρησία του και η τετράγωνη λογική του εντυπωσίασαν τον Λένιν.
Τα επιχειρήματα του Κέυνς δεν είχαν καμία τύχη ούτε στη Γαλλία. Για τους γαλλικούς κύκλους εξουσίας, η Γερμανία έπρεπε να εξουθενωθεί και ο Κέυνς ήταν ένας επικίνδυνος λογοκόπος. (περισσότερα…)
Η πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ δηλώνει ότι η αντιμετώπιση της κρίσης εντός της ΟΝΕ είναι η καλύτερη επιλογή για την χώρα μας, όπως επίσης και για την Ευρωζώνη. Παράλληλα όμως λέει ότι η έξοδος από την ΟΝΕ μαζί με την αθέτηση πληρωμών στο χρέος και την γενική αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας συνιστούν εφικτή εναλλακτική λύση.
Η σύγκριση με το όργιο καταστροφολογίας και λασπολογίας που επιφύλαξαν στην εναλλακτική λύση οι κρατούντες στη χώρα μας είναι εντυπωσιακή. Οι υποστηρικτές της θεωρήθηκαν γραφικοί, περιθωριακοί και αγράμματοι. Βαρύγδουποι δημοσιογράφοι που συγχέουν την κακεντρέχεια με το πνεύμα υπαινίχθηκαν ακόμη και σχέσεις με μυστικές υπηρεσίες, κατά κανόνα αγγλοσαξονικές. Έρχονται τώρα οι ψύχραιμοι τεχνοκράτες του ΔΝΤ να μας πουν ότι, ξέρετε, η εναλλακτική λύση υφίσταται.
Η κυβέρνηση και όσοι νέμονται την εξουσία αποφάσισαν όμως ότι η Ελλάδα θα κρατηθεί πάση θυσία στην ΟΝΕ. Άρα τι μπορούμε να περιμένουμε; Το ΔΝΤ μας το λέει ξεκάθαρα. Το 2013 θα έχουμε ύφεση 4.2%, αλλά από το 2014 ως το 2020 θα περάσουμε σε ανάπτυξη με μέσο ετήσιο ρυθμό περίπου 2.8%. Άρα το 2020 η ελληνική οικονομία θα έχει μεγεθυνθεί κατά περίπου 20%. Με άλλα λόγια, δεν θα έχει καν καλύψει τις απώλειες από την ύφεση του 2008-2013 που θα είναι γύρω στο 25% του ΑΕΠ.
Μήπως όμως η ‘εξυγίανση’ και οι ‘μεταρρυθμίσεις’ μας βάλουν σε καλύτερο δρόμο, οπότε μετά το 2020 η Ελλάδα θα αρχίσει να αναπτύσσεται ταχύρρυθμα; Δυστυχώς όχι. Το ΔΝΤ περιμένει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα πέσει μετά το 2020. Δηλαδή η Ελλάδα θα καλύψει την απώλεια εθνικού εισοδήματος ίσως το 2022 και μετά θα πηγαίνει ασθμαίνοντας. Θα μεταβληθεί σε μια μικρή, φτωχή κι ασήμαντη χώρα. Στο μεταξύ θα συνεχίζεται η κοσμογονία της ανάπτυξης σε άλλες χώρες και στη γειτονιά μας.
Όλοι βέβαια γνωρίζουμε ότι οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ δεν είναι οι πλέον αξιόπιστες. Η έκθεση όμως είναι η βάση πάνω στην οποία εγκρίθηκε η νέα δόση. Συμπυκνώνει ατόφια την λογική του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης και ολόκληρης της παράταξης του ευρώ. Μας λέει, χωρίς περιστροφές, ότι για να έρθει ανάπτυξη πρέπει να συντριβούν οι μισθοί και να συρρικνωθεί ο μικρομεσαίος τομέας. Στο πλαίσιο αυτό θα ανακάμψει η εμπιστοσύνη των κεφαλαιούχων και θα υπάρξει τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων. Αυτή είναι η λογική της, τίποτε βαθύτερο.
1ο.Οι «θεωρητικοί του ευρώ» και οι «γενικοί θεωρητικοί»
Θυμάμαι καλά τις αρχές του 2010. Τότε που ανέβαιναν τα σπρεντ, πύκνωναν τα σύννεφα για την Ελλάδα στις διεθνείς αγορές και ο κ. Παπακωνσταντίνου, με το σακίδιο στην πλάτη, περιφερόταν από πρωτεύουσα σε πρωτεύουσα παριστάνοντας τον σωτήρα της διεφθαρμένης χώρας του. Με ανησυχία παρακολουθούσε τις διαδρομές του η ελληνική κοινωνία, χωρίς όμως να αντιλαμβάνεται τι ακριβώς συμβαίνει. Και πως να αντιληφθεί, αν θυμηθεί κανείς τι της έλεγαν οι ταγοί της και οι πνευματικοί της φορείς.
Από τη μια είχαμε αυτούς που μπορούμε να τους ονομάσουμε οι «θεωρητικοί του ευρώ». Δεν ήταν βέβαια ακριβώς αυτό τότε, ήταν μάλλον οι θεωρητικοί της υποτιθέμενης ελληνικής διαφθοράς και διπροσωπίας. Η κρίση ήταν ελληνική υπόθεση γιατί το στραβό ελληνικό δημόσιο είχε καταστρέψει τον υγιή ιδιωτικό τομέα και προκάλεσε αναταραχή εκ του μη όντος στην ΟΝΕ. Χρειαζόταν τιμωρία, εξυγίανση και πειθαρχία. Αυτά έλεγαν οι Γερμανοί προκαθήμενοι της ΟΝΕ και υπερθεμάτιζε ο κ. Παπανδρέου με την κυβέρνησή του. Πλήθος οι πανεπιστημιακοί, πνευματικοί άνθρωποι, δημοσιογράφοι, ο ανθός της ελληνικής πνευματικής ζωής, που επικροτούσαν. Η ΟΝΕ ήταν το απάνεμο λιμάνι, η ασφαλής προστασία για τη χώρα μας κι έπρεπε να ντρεπόμαστε που της δημιουργήσαμε τέτοια κρίση. Θα αφήσω κατά μέρος την προπέτεια να κουνάνε το δάχτυλο στον ελληνικό λαό άνθρωποι όπως ο κ. Παπακωνσταντίνου. Σημασία έχει ότι η συνομοταξία του γρήγορα μετατράπηκε στην «παράταξη του ευρώ», χωρίς όμως να χάσει τον αρχικό πυρήνα των ιδεών της, ότι δηλαδή φταίει ο ελληνικός λαός και κυρίως ο δημόσιος τομέας της οικονομίας του.
Από την άλλη είχαμε τους «θεωρητικούς γενικώς». Αυτοί προέρχονταν κυρίως από τον χώρο της Αριστεράς και άρα παρακολουθούσαν την κρίση από την σχετικά ασφαλή απόσταση όσων δεν έχουν αποφάσεις ευθύνης να λάβουν. Γενική κουβέντα περί καπιταλιστικών κρίσεων από το ΚΚΕ, με κεραυνούς μάλιστα εναντίον όσων τόνιζαν τη σημασία του χρέους κι επέμεναν ότι ούτε πρέπει, ούτε γίνεται να πληρωθεί. Οι προλετάριοι δεν είναι μπαταχτσήδες. Απόλυτο κομφούζιο στον ΣΥΡΙΖΑ, που αρχικά έλεγε ότι δεν υπάρχει κρίση κι ότι δεν κινδυνεύουμε με πτώχευση, μέχρι που οι οικονομικοί του εγκέφαλοι ανακάλυψαν ότι η Ελλάδα αντιμετώπιζε τέσσερις κρίσεις που συνέβαιναν ταυτοχρόνως, αλλά η χώρα μπορούσε να επιλέξει ποιαν από όλες θα αντιμετώπιζε. Απεραντολογία περί κρίσεων σε άλλα κομμάτια της Αριστεράς. Καμία συναίσθηση της απειλής που μόλις είχε σηκώσει κεφάλι.
Φάνηκε φως στο τούνελ; Αυτό διατείνεται ο κ.Στουρνάρας και όλος ο επικοινωνιακός μηχανισμός της κυβέρνησης. Απομακρύνθηκε ο κίνδυνος της εξόδου από το ευρώ, σύντομα θα έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα και από το δεύτερο μισό του 2013 θα περάσουμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Βρίθει ο τύπος με άρθρα για τις Κασσάνδρες – συμπεριλαμβανομένου του γράφοντος – που είχαν, λέει, προβλέψει την συντέλεια του κόσμου, αλλά υποτίμησαν την αποφασιστικότητα των πολιτικών να διασώσουν το ευρώ και την ΕΕ. Χώρια που πρότειναν ακραίες λύσεις που θα είχαν φέρει τον Αρμαγεδδώνα. Ενώ οι στιβαροί Μέρκελ και Σαμαράς μας έβαλαν τελικά στο δρόμο της ανάπτυξης μέσα στο ευρώ.
Αναρωτιέται κανείς για την σχέση όσων τα λένε αυτά με την πραγματικότητα. Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για παράδειγμα, δείχνουν ότι ή αξία των λιανικών πωλήσεων τον Οκτώβριο του 2012 συρρικνώθηκε κατά 16,5%, δηλαδή με ρυθμό διπλάσιο από την προηγούμενη χρονιά. Ακόμη χειρότερα, συρρικνώθηκε και ο όγκος των πωλήσεων κατά 16,8%. Που σημαίνει ότι δεν πρόκειται για πτώση των τιμών, αλλά ότι συντρίβεται η ίδια η λαϊκή κατανάλωση. Πρώτα και καλύτερα τα καύσιμα καιλιπαντικά αυτοκινήτων που μειώθηκαν κατά 25,2%.
Οι προβλέψεις του κ. Στουρνάρα ότι θα έχουμε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης προς το τέλος του 2013 είναι συνεπώς αξιοθαύμαστες. Τα νέα μέτρα που πήρε θα χτυπήσουν σκληρά την ήδη γονατισμένη κατανάλωση και τις χαμηλές δημόσιες επενδύσεις. Οι εξαγωγές δεν έχουν ιδιαίτερο δυναμισμό διότι το ευρώ είναι σκληρό, η οικονομία της ΕΕ λιμνάζει και σπανίζουν οι εμπορικές πιστώσεις. Οι τράπεζες θα ανακεφαλαιοποιηθούν μεν – μέσω νέου δανεισμού του ελληνικού λαού – αλλά έχουν τεράστιες επισφάλειες και άρα μάλλον θα συνεχίσουν την σφιχτή πολιτική δανεισμού.
Την Τρίτη 13 Νοεμβρίου ,ο Αλέξης Παπαχελάς φιλοξένησε στην εκπομπή του μια συζήτηση για την επόμενη μέρα της ελληνικής Οικονομίας μετά την ψήφιση των μέτρων και του προϋπολογισμού. Που αναμένεται να φτάσει το χρέος, η ανεργία και η ύφεση τα επόμενα χρόνια;Τι απαιτείται και ποιες είναι οι λύσεις για τα προβλήματα της ελληνικής Οικονομίας; Διαγραφή χρέους, κούρεμα ή έξοδος από το Ευρώ; Καλεσμένοι στην εκπομπή ο Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Παγουλάτος, ο επικεφαλής Οικονομολόγος της Alpha Bank Μιχάλης Μασουράκης και ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου SOAS τουΛονδίνου Κώστας Λαπαβίτσας.
ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ
Απλώς κ. Λαπαβίτσα να σας ρωτήσω: εάν πούμε ότι έχουμε ένα δημιουργικό σοκ πηγαίνοντας στη δραχμή, πως είναι δυνατό σε μια χώρα που καταλαβαίνετε ότι εκείνη την ώρα θα έχει τεράστιο πρόβλημα ακόμη και μιας εμφύλιας σύρραξης ή ό,τι άλλο θέλετε, θα είναι μια χώρα η οποία θα έχει πρόβλημα με τα καύσιμα, με το πετρέλαιο, με τα τρόφιμα και ούτω καθ’ εξής, πως μπορείς εκείνη την ώρα να κάνεις κι αυτές τις μεταρρυθμίσεις που εσείς λέτε.Είναι δυνατό να γίνει αυτό σε μια τέτοια χώρα που θα είναι σε αυτή την κατάσταση;
ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑΣ
Μα ίσα – ίσα τότε θα γίνουν οι μεταρρυθμίσεις. Διότι κ. Παπαχελά η νομισματική θεωρία λέει και αυτοί που αντιλαμβάνονται το χρήμα το καταλαβαίνουν καλά ότι η μορφή του χρήματος, ο νομισματικός κανόνας δεν είναι κάτι εύκολο ή επιφανειακό. Φαίνεται ότι είναι επιφανειακό. Από πίσω του όμως είναι μια σειρά σχέσεων, βαθύτατων σχέσεων. Όταν αλλάξει ο νομισματικός κανόνας μπορούν να αλλάξουν όλες αυτές οι βαθιές κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις. Τότε υπάρχει ευκαιρία να γίνει αυτό, τότε δημιουργείται το πεδίο. Ακριβώς αυτό είναι το βαθύτερο νόημα της εξόδου της χώρας μας από την Ευρωζώνη.
H συζήτηση και με τους τρεις προσκεκλημένους της εκπομπής
ΛΑΠΑΒΙΤΣΑΣ-ΜΑΣΟΥΡΑΚΗΣ-ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΣ
ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ Θέλω να πάμε τώρα στον κ. Λαπαβίτσα…η δόση έχει καθυστερήσει όπως ξέρετε και βεβαίως τελικώς φαίνεται ότι θα έρθει αυτή η δόση. Για σας αυτό είναι ένα καλό νέο ή πιστεύετε ότι μας βάζει περισσότερο μέσα στον κουβά αν θέλετε, στη μαύρη τρύπα;
ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑΣ Προφανώς απ’ το να έχουμε τον ξαφνικό θάνατο της Ελλάδας την επόμενη εβδομάδα χωρίς καμία προετοιμασία, είναι καλύτερα να πάρουμε τη δόση για να υπάρξει ένα περιθώριο ακόμα να κάνουμε κάτι διαφορετικό. αλλά δεν πρόκειται πιστεύω η δόση αυτή να λύσει το ουσιαστικό πρόβλημα της χώρας, δεν πρόκειται να επέλθει καμία πραγματική αλλαγή, τα πράγματα θα συνεχιστούν με τον ίδιο κακό τρόπο και στο άμεσο μέλλον και μεσοπρόθεσμα.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΣΟΥΡΑΚΗΣ Μου δημιουργείται η αίσθηση να σας ρωτήσω γιατί νομίζετε ότι δε μπορεί ν’ αναστραφεί η κατάσταση όταν θα πέσουν 44 δισεκατομμύρια μέσα στην οικονομία με προοπτική να πέσουν άλλα τόσα τον επόμενο χρόνο.
ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑΣ Μα πώς θα πέσουν τόσα λεφτά μέσα στην οικονομία; Δεν το καταλαβαίνω αυτό.. Τα χρήματα αυτά είναι κυρίως για την ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών, οι οποίες έχουν πληγεί από το PSI και από τις απώλειες από τις επισφάλειες, αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για να μπορέσουν οι Τράπεζες να συνεχίσουν να λειτουργούν στοιχειωδώς, δεν πρόκειται όμως να υπάρξει κατά τη γνώμη μου μεγάλη ανάκαμψη της τραπεζικής πίστωσης μέσω αυτού του πράγματος.
Δύο νέα κείμενα από το RMFσχετικά με το σκάνδαλο LIBOR. Πρόκειται για εξαιρετικά πρωτοπόρα ανάλυση που θα διαβαστεί πολύ και ίσως έχει και αντίκτυπο στους ρυθμιστικούς μηχανισμούς των αγορών παραγώγων.
This paper uses the Keynesian Beauty Contest as a theoretical framework to analyse the LIBOR fixing mechanism. The ‘true’ money market rate can be seen as a fundamental value, or focal point, towards which the LIBOR should aim…
This paper adopts a game-theoretical approach to analyse the LIBOR fixing mechanism. Several non-zero-sum LIBOR Games are modelled and then solved using a standard Bayes Nash solution…
H επίσκεψη της κ. Μέρκελ στην Αθήνα αποσαφήνισε τρία πράγματα:
Πρώτον, ότι το κέντρο της Ευρωζώνης δεν πρόκειται να αποπέμψει την Ελλάδα όσο αυτή θα συμμορφώνεται με τα Μνημόνια, έστω και με καθυστερήσεις, ή με μικρούς συμβιβασμούs.
Δεύτερον, ότι οι ελληνικοί ιθύνοντες κύκλοι δεν έχουν άλλη στρατηγική εκτός από την παραμονή στην Ευρωζώνη, όποιο κι αν είναι το κόστος.
Τρίτον, ότι η διαδικασία κοινωνικής αποσάθρωσης λόγω των Μνημονίων είναι πολύ προχωρημένη, με έντονα φαινόμενα δυσπιστίας, θυμού και απόγνωσης.
Η κύρια αιτία αποσάθρωσης είναι η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας, η οποία μεταβαίνει ταχέως σε νέο επίπεδο χαμηλής ισορροπίας. Οι επενδύσεις έχουν συντριβεί, η κατανάλωση υποχωρεί, οι εξαγωγές εντός EE μειώνονται από καιρό, ενώ πρόσφατα υποχώρησαν και οι εξαγωγές εκτός Ε.Ε., πιθανόν λόγω έλλειψη πιστώσεων. Η ανεργία, ήδη τεράστια, θα κινηθεί ανοδικά και το επόμενο διάστημα. Η συρρίκνωση του ΑΕΠ για το 2010-2 θα είναι υπερτετραπλάσια αυτής που προέβλεπε το πρώτο Μνημόνιο. Η λεγόμενη σταθεροποίηση μετατρέπει την Ελλάδα από χώρα μεσαίου σε χώρα χαμηλού εισοδήματος.
Στο πλαίσιο αυτό η δημοσιονομική προσαρμογή αποδεικνύεται εξαιρετικά επισφαλής. Το δημοσιονομικό έλλειμμα θα κυμανθεί στο 6-9% το επόμενο διάστημα, ενώ το πρωτογενές έλλειμμα δύσκολα θα μηδενιστεί το 2013, ότι κι αν λέει η κυβέρνηση. Το Δημόσιο έχει στην ουσία κηρύξει εσωτερική παύση πληρωμών προς επαγγελματίες και μικρομεσαίους, επέβαλε καταιγίδα φόρων και απορροφά μεγάλο μέρος από τη λιγοστή ρευστότητα που δημιουργούν οι τράπεζες.
Ταυτόχρονα, το δημόσιο χρέος είναι εκτός ελέγχου λόγω τα ύφεσης, ενώ ο στόχος του 120% για το 2020 είναι απολύτως ανέφικτος.
Η Ελλάδα θα χρειαστεί οπωσδήποτε νέα αναδιάρθρωση, μόνο που, μετά το αποτυχημένο PSI, οι οφειλές είναι κυρίως προς επίσημους δανειστές και δεν υπόκεινται στην ελληνική νομοθεσία. Αυτοκτονικότερη διαχείριση χρέους από αναπτυγμένη χώρα είναι δύσκολο να βρει κανείς.
Στο «παρά ένα» της κατάρρευσης, επιμένουν να μιλούν για «φως στο τούνελ» το 2014.
Εφημ Δρόμος της Αριστεράς
Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην Ισπανία τις τελευταίες εβδομάδες σηματοδότησε νέα φάση της ευρωπαϊκής αναταραχής. Είναι πια φανερό ότι δεν έχουμε τρεις, ή τέσσερις κρίσεις, μία σε κάθε χώρα, που απλώς έτυχε να συμπέσουν χρονικά, κάτι που θα ήταν ιστορικά πρωτοφανές. Η αναταραχή είναι ενιαία, πηγάζει από την παγκόσμια κρίση που ξέσπασε το 2007 κι έχει να κάνει με τη νομισματική ένωση.
Το κοινό νόμισμα έχει διαχωρίσει την ευρωζώνη σε κέντρο και περιφέρεια. Τα χρέη της περιφέρειας – δημόσια και ιδιωτικά – είναι σε ευρώ, το οποίο υποτίθεται ότι είναι το εθνικό νόμισμα της κάθε χώρας, αλλά στην πράξη είναι ένα ξένο νόμισμα που ελέγχεται κυρίως από το Βερολίνο δημιουργώντας ασφυξία στην περιφέρεια. Η αντιμετώπιση της κρίσης με τις μεθόδους της τρόικας μέσα στο πλαίσιο της νομισματικής ένωσης επιφέρει ύφεση, ανεργία, φτώχεια και κοινωνική διάλυση.
Η ισπανική οικονομία, όσο κι αν ξαφνιαστούν πολλοί στην Ελλάδα, είναι ίσως ασθενέστερη της ελληνικής, όπως τουλάχιστον αυτή ήταν πριν παρέμβει η τρόικα. Κατά τη δεκαετία του 2000, ο ρυθμός ανάπτυξης και η άνοδος της παραγωγικότητας ήταν χαμηλότεροι από τους ελληνικούς. Η ισπανική ανταγωνιστικότητα υποχώρησε συστηματικά ως προς τις χώρες του κέντρου, με αποτέλεσμα το 2008 η χώρα να έχει έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της τάξης του 10% του ΑΕΠ. Υπήρξε επίσης πιστωτικό όργιο στην αγορά ακινήτων, το οποίο τελικά οδήγησε το τραπεζικό σύστημα σε κατάσταση χρεοκοπίας. Στην ουσία η ένταξη της Ισπανίας στην ΟΝΕ ήταν αποτυχημένη.
Last week I was in Athens and took the metro to Syntagma Square. Like many northern Greeks, I have mixed feelings towards the capital. Northerners do not like to admit it, but we secretly enjoy the smell of jasmine – the true scent of Athens. But this time the air smelt of cordite.
Syntagma was abnormally quiet: shops shut, people halfheartedly shopping, riot police everywhere. The atmosphere crackled with the expectation of something sinister about to happen. And lo, in Monastiraki Square, afew hundred yards away, agroup of young men attacked a shop owner; just another violent episode in a city resembling a tinderbox.
The prime culprit for the disintegrating social order is the economic policy emanating from Brussels and Berlin. In 2009-10 the troika – the European Union, International Monetary Fund and European Central Bank – judged that Greece had a problem of public deficits and debts due to profligacy, corruption and tax avoidance. They offered bailout loans in exchange for cuts to public spending, higher taxes, and reduced wages. Successive Greek governments have imposed austerity with alacrity, delivering a vast contraction of the deficit – perhaps even 8% of GDP by the end of 2012.
The trouble was that austerity could not have its usual accompaniment of currency devaluation, since the country remained a member of the European monetary union. The pressure of adjustment thus turned inward, causing an unprecedented depression – GDP has contracted by 4.5% in 2010, 7% in 2011 and probably 7% in 2012. Unemployment has rocketed, and a humanitarian crisis has emerged in urban centres. The NGO Médecins du Monde estimates that for the past several months the majority of its clients have been destitute Greeks rather than immigrants. Its medicine stockpile is currently running very low, and its managers have no idea how they will cope this winter.
Συνέντευξη του Κώστα Λαπαβίτσα στο TheRealNews.comσχετικά με την κατάσταση στην Ελλάδα και τις πιθανές εξελίξεις στο άμεσο μέλλον: από την αρχή της κρίσης, η θέση των δανειστών έχει ενισχυθεί, και η Ελλάδα καταστρέφεται ολοένα και περισσότερο … αν είχε βγει πριν από δύο χρόνια, θα ήταν καλύτερα για τη χώρα. Ο Κώστας Λαπαβίτσας είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, τακτικός αρθρογράφος της εφημερίδας The Guardian, και συγγραφέας του βιβλίουΚρίση στην Ευρωζώνη (Crisis in the Eurozone)
Η συνέντευξη
TRN: Η Ελλάδα πλέον δεν καταλαμβάνει τα πρωτοσέλιδα, τουλάχιστον στη Βόρεια Αμερική, αλλά η κατάσταση, υποθέτω, επιδεινώνεται. Τι ακριβώς συμβαίνει;
Λαπαβίτσας: Λοιπόν, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη σε πραγματικούς όρους. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η χώρα αναγκάζεται τώρα να καταφύγει σε ένα νέο κύμα περικοπών, στην ουσία, μια νέα επίθεση λιτότητας. Ουσιαστικά, η χώρα θα πρέπει να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες της κατά περίπου € 13,5 δισεκατομμύρια μέχρι το 2014. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ποσό για την ελληνική οικονομία, ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ της. Έτσι, η χώρα αναγκάζεται να το πράξει. Και για την επίτευξη αυτού του στόχου, η κυβέρνηση θα πρέπει τώρα να κόψει τους μισθούς, τις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων, και θα πρέπει να απολύσει μεγάλο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων, έως και 150.000 ανθρώπους, μέχρι το 2014.
Η κυβέρνηση πρέπει να κάνει , αυτό που την υποχρεώνει να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και θέλω να επισημάνω τον παραλογισμό όλων αυτών με όρους οικονομικούς .Η Ελλάδα είναι μια χώρα που διανύει το πέμπτο έτος ύφεσης (recession). Αυτή η ύφεση είναι ίσως η χειρότερη ύφεση στην ιστορία της Ελλάδας, και είναι σίγουρα μια οικονομική κρίση (depression). Το εθνικό εισόδημα από την έναρξη της κρίσης έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 20 τοις εκατό. Οι Έλληνες είδαν τη ζωή τους να καταστρέφετε.Τα πάντα βρίσκονται σε πτώση, ίσως με εξαίρεση τις εξαγωγές, που δεν τα πάνε και πολύ καλά, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μειώνονται.
Τώρα, εν μέσω αυτής της οικονομικής κρίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση πιέζει την ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει σε δραστικές περικοπές, πρόσθετες περικοπές, προκειμένου να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα έως το 2014. Αυτά είναι οικονομικά του παραλόγου. Είναι παράλογο. Είναι απολύτως παράλογο.
TRN: Ο Hollande, ο Γάλλος πρόεδρος, συναντήθηκε με τη Μέρκελ. Και όταν εξελέγη ο Hollande, ήταν λαλίστατος κατά της λιτότητας, καθώς και ότι πρέπει να βρεθεί ένας διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης αυτής της κρίσης. Στις δηλώσεις του όμως ,με τη Μέρκελ φαίνεται να κινείται στα ίδια μήκη κύματος, τουλάχιστον όταν πρόκειται για την Ελλάδα, ότι δεν έχει νόημα να δοθεί περισσότερος χρόνος στην Ελλάδα και ότι η Ελλάδα πρέπει να εφαρμόσει τις «μεταρρυθμίσεις».
Η διάσκεψη κορυφής της Ευρωζώνης , τον Ιούνιο, αρχικά εξαγγέλθηκε ως ένα αποφασιστικό βήμα προς την επίλυση της κρίσης. Η Ιταλία και η Ισπανία πέτυχαν μια συμφωνία που θα επέτρεπε στον ευρωπαϊκό μηχανισμό την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την απευθείας αγορά κρατικών ομολόγων. Αλλά μόλις οι χρηματοπιστωτικές αγορές έριξαν μια προσεκτικότερη ματιά, έγινε φανερό ότι ελάχιστα επί της ουσίας, είχαν επιτευχθεί, και το κόστος δανεισμού της Ιταλίας και της Ισπανίας πλησίασε και πάλι, σε απαγορευτικά ύψη. Εν τω μεταξύ, η ισπανική κυβέρνηση επέβαλε νέα μέτρα λιτότητας, αθετώντας τις υποσχέσεις της προς το εκλογικό σώμα. Και η ανεργία στην Ευρωζώνη συνεχίζει να αυξάνεται, υπερβαίνοντας το 11% κατά μέσο όρο.
Έχει πλέον επιβεβαιωθεί η εικασία, ότι η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση (ή η Ευρωζώνη) έχει διαβεί τον Ρουβίκωνα και οδεύει προς τη ρήξη ή την κατάρρευση. Στις χώρες της περιφέρειας, την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Ισπανία, υπάρχει απόγνωση για την συνεχή επιδεινούμενη ύφεση. Στη Γαλλία και την Ιταλία υπάρχει έκρηξη αντιδράσεων για τη μακροχρόνια λιτότητα. Στη Γερμανία υπάρχει απογοήτευση για τους ανίκανους και ανεύθυνους νότιους.
Η αποσάθρωση είναι πιθανό να επιδεινωθεί το 2013, καθώς μια παγκόσμια ύφεση είναι προ των πυλών. Οι μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, μπαίνουν σε ύφεση και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις πολιτικές λιτότητας. Η οικονομία των ΗΠΑ εμφανίζει αρνητικά πρόσημα , καθώς οι επεκτατικές πολιτικές του Μπαράκ Ομπάμα δεν ήταν αρκετά δυναμικές. Η Κίνα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ανώμαλη προσγείωση που θα την αναγκάσει να επανεξετάσει την στρατηγική της για την ανάπτυξη . Το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, εν τω μεταξύ, παραμένει αδύναμο , ενώ δεν έχουν υπάρξει μεταρρυθμίσεις .
Μετά από τρία χρόνια αποσύνθεσης, απαιτούνται σήμερα ,αληθινά δραστικά μέτρα . Οι περιφερειακές χώρες πρέπει να εγκαταλείψουν τις πολιτικές της λιτότητας που αποτελούν μέρος του πανευρωπαϊκού προγράμματος για την αύξηση της παραγωγικότητας, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να τεθούν υπό δημόσια ιδιοκτησία, και το χρέος να διαγραφεί. Αλλά είναι αδιανόητο ότι μπορεί οι σημερινοί πολιτικοί ηγέτες να υιοθετήσουν τις αλλαγές αυτές. Η στενόμυαλη νεοφιλελεύθερη οικονομία, θα συνεχιστεί με λιτότητα, ιδιωτικοποιήσεις και απελευθέρωση . Οι χρηματοπιστωτικές αγορές το έχουν διαισθανθεί και προετοιμάζονται για την καταστροφή.
Η καταστροφή είναι πιθανό να ξεκινήσει από την Ελλάδα. Η χώρα βρίσκεται εν μέσω μιας άνευ προηγουμένου ύφεσης, που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις Βρυξέλλες. Το 2012 η παραγωγή είναι πιθανό να συρρικνωθεί κατά 7% έως 9%, πάνω από το 14% περίπου του 2008-11. Όπως ήταν αναμενόμενο, το πρόγραμμα διάσωσης χάνει πάλι τους στόχους του δεδομένου ότι η ύφεση έχει μειώσει τα φορολογικά έσοδα.
Ωστόσο, η ΕΕ επιμένει ότι η χώρα θα πρέπει να συνεχίσει με αυτό το αποτυχημένο πρόγραμμα επιβάλλοντας τεράστιες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες στο 2012-14. Ο στόχος είναι η επίτευξη ενός πρωτογενούς πλεονάσματος, το συντομότερο δυνατό. Αν οι περικοπές υλοποιηθούν και περάσουμε σε μια παγκόσμια ύφεση, η ελληνική οικονομία θα συρρικνωθεί ανελέητα το 2013, ακόμη και κατά 10%. Θα ήταν μια οικονομική και κοινωνική καταστροφή, δεδομένου ότι η ανεργία είναι ήδη στο 23%, με το 52% να αφορά στους νέους.
El economista griego Costas Lapavitsas, asesor del partido Syriza y profesor de la Universidad de Londres, dijo el 18 de julio ante un público argentino que él y sus colaboradores han estado considerando de cerca la reestructuración de Argentina de su deuda en el 2005, en la que los acreedores tuvieron que aceptar un recorte del 75%, como un “punto de referencia” clave para ellos, dadas las similitudes entre la crisis de la deuda argentina en el 2001 con las condiciones actuales de Grecia.
Lapavitsas habló en un seminario patrocinado por el Banco de la Nación, propiedad del estado, titulado “Crisis Internacional: su despliegue en Europa e impacto potencial en América Latina”, en la que también habló el economista italiano Genaro Zezza. Zezza dijo que Italia se tendría que salir del euro para poder evitar el incumplimiento.
Durante su visita a Argentina, Lapavitsas también se reunió con el ministro de Finanzas Hernan Lorenzino, quien conoce el programa de la EIR para generar un milagro económico en el sur de Europa (“Si hay vida después del Euro”) ya que en su visita a Washington recibió personalmente una copia de representantes de la EIR. Uno de los capítulos de ese informe se titula “Lo que puede aprender Europa de Argentina” en donde se incluyen las repetidas advertencias de la Presidente Cristina Fernández en contra de la demencia de querer imponer una austeridad brutal sobre Europa.
Lapavitsas le dijo a los asistentes que Grecia va a declararse en incumplimiento en los próximos 6 a 12 meses y va abandonar el euro, lo cual acabaría con esa moneda.
Documentó el desplome horrible de la economía griega, y dijo que lo que Europa necesita es un Plan Marshall. Comparó los canjes de deuda que le impusieron a Grecia en febrero pasado con los usureros “mega canjes” por $40 mil millones que le impusieron a Argentina a principios del 2001 el entonces ministro de Finanzas Domingo Cavallo y su secuaz el ex subsecretario del Tesoro y ejecutivo de Credit-Suisse, David Mulford.
Greek economist Costas Lapavitsas, who is an advisor to the Syriza party and professor at the University of London, told an Argentine audience on July 18 that he and his collaborators had looked carefully at Argentina’s 2005 debt restructuring, in which creditors took a 75% haircut, as a key «reference point» for them, given the similarities between Argentina’s 2001 debt crisis and conditions in Greece today.
Lapavitsas was speaking at the seminar held at the state-owned Banco de la Nacion, entitled «International Crisis: It’s Deployment in Europe and Potential Impact in Latin America,» at which Italian economist Genaro Zezza also spoke. Zezza said that Italy would have to exit the euro to avoid default.
During his visit to Argentina, Lapavitsas also met with Finance Minister Hernan Lorenzino, who is acquainted with EIR’s program to bring about an economic miracle in Southern Europe—»There is Life After the Euro»—a copy of which he received personally from EIR in Washington. One chapter in that report is entitled «What Europe Can Learn From Argentina,» which includes President Cristina Fernandez’s repeated warnings against the insanity of imposing brutal austerity on Europe.
Lapavitsas told his audience that Greece would default in the next 6 to 12 months and leave the euro, which would finish off that currency. Documenting the horrific collapse of the Greek economy, he said that what Europe needs now is a Marshall Plan. He compared the debt swap imposed on Greece last February to the usurious $40 bn. «mega-swap» imposed on Argentina in early 2001 by then Finance Minister Domingo Cavallo and his henchman, former Deputy Treasury Secretary and Credit-Suisse executive David Mulford. That outrageous package only benefitted financial predators, while accelerating Argentina’s collapse.
The «debacle» the IMF created in Argentina in 2001 is like the Greek crisis today, Lapavitsas said, reporting that in 2010, Greece’s rulers warned that swallowing the IMF bailout and its conditionalities were necessary so as not to fall into a situation «like Argentina (in 2001).» But, he added, «we said just the opposite. If we accept this, we will become like Argentina (of 2001).» The Greek case, he underscored, is more like Cavallo’s 2001 mega-swap than President Nestor Kirchner’s 2005 debt restructuring, as it hasn’t resolved Greece’s debt crisis at all. «There is life after the IMF,» Kirchner was fond of repeating.
Αυτός είναι ο τρόπος που ο κόσμος τελειώνει Όχι μ’ ένα πάταγο αλλά με ένα λυγμό Τ.Σ. Έλιοτ
Πηγή: Guardian 19/3/12
Με ένα λυγμόθα τελειώσει η κρίση της Ευρωζώνης; Επί του παρόντος, αυτή είναι η άποψη που κερδίζει έδαφος για διάφορους λόγους. Πρώτον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τόνωσε τις τράπεζες με την παροχή ρευστότητας 1 τρις ευρώ, από τον περασμένο Δεκέμβριο. Δεύτερον, το ελληνικό χρέος αναδιαρθρώθηκε, ένα νέο σχέδιο διάσωσης συμφωνήθηκε, ενώ μία χαοτική πτώχευση απεφεύχθη . Σε γενικές γραμμές οι νέοι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας που συμφωνήθηκαν αποσκοπούν στη διατήρηση του ελέγχου των αδύναμων περιφερειακών χωρών.
Η αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών ήταν θετική. Τα spreads των ιταλικών και ισπανικών ομολόγων μειώθηκαν απότομα, οι χρηματιστηριακές αγορές κατέγραψαν άνοδο -και αυτή της Νέας Υόρκης- και μερικά κατασυκοφαντημένα ελληνικά ομόλογα αναβαθμίστηκαν από τους ίδιους οίκους αξιολόγησης που μέχρι πρότινος τα δυσφημούσαν.
Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι λίγο πιο περίπλοκη. Ας εξετάσουμε την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Όταν η κρίση ξέσπασε το 2010, η Ελλάδα είχε 300 δις ευρώ χρέος, το οποίο κατείχαν στην πλειοψηφία του ιδιώτες πιστωτές και διεπόταν από το ελληνικό δίκαιο. Θα ήταν μία επώδυνη αλλά σχετικά απλή διαδικασία η αθέτηση πληρωμών και θα βοηθούσε τη χώρα να σταθεί ξανά στα πόδια της. Έναντι αυτής της επιλογής , η ΕΕ χορήγησε ακριβά δάνεια διάσωσης, επέβαλλε άγρια λιτότητα, και δημιούργησε τη χειρότερη ύφεση της Ελληνικής ιστορίας. Σε αυτή ακριβώς την πολιτική οφείλεται -από τις αρχές του 2012- και η άνοδος του ελληνικού χρέους στο ύψος των 370 δις ευρώ. Από το ποσό αυτό , όμως, μόνο τα 200 δις ευρώ περίπου ,παραμένουν σε χέρια ιδιωτών. Σε λιγότερο από δύο χρόνια, η ΕΕ φόρτωσε στην Ελλάδα ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, μεγάλο μέρος του οποίου χρησιμοποιήθηκε για την αποπληρωμή παλαιότερων χρεών, διευκολύνοντας έτσι τους μεγάλους ιδιώτες πιστωτές να παραμείνουν αλώβητοι.
H αναδιάρθρωση του Μαρτίου επέτρεψε στους υπόλοιπους μεγάλους ιδιώτες πιστωτές να ξεγλυστρίσουν με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Οι δανειστές παρέδωσαν τα υφιστάμενα επισφαλή ομόλογα και πήραν νέα ομόλογα με χαμηλότερη τιμή, καθώς και ένα σημαντικό χρηματικό ποσό σε μετρητά. Δεδομένου ότι οι μεγάλες ξένες τράπεζες είχαν ήδη διαγράψει μεγάλο όγκο ελληνικών ομολόγων, δεν επλήγησαν πολύ σοβαρά. Οι ελληνικές τράπεζες αντιμετώπισαν σημαντικές απώλειες, αλλά το ελληνικό κράτος δέχτηκε με γενναιοδωρία να δανειστεί 50 δισ. ευρώ για την επανακεφαλαιοποίηση τους. Η πραγματική ζημία προκλήθηκε στα συνταξιοδοτικά ταμεία και τους μικρούς ομολογιούχους, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου οι απώλειες ήταν καταστροφικές.
Λαμβάνοντας υπόψη το νέο δανεισμό του ελληνικού κράτους για την χρηματοδότηση της συμφωνίας, η πραγματική μείωση του ελληνικού χρέους το 2012 θα είναι μικρότερη του 10%. Ακόμα χειρότερα, το ελληνικό χρέος θα καταστεί σε μεγάλο βαθμό επίσημο και θα υπόκειται στη βρετανική νομοθεσία. Να επισημάνουμε ότι περισσότερα από 40 δις ευρώ οφείλονται στο ΔΝΤ, το οποίο έχει απόλυτη προτεραιότητα για την αποπληρωμή του.
Costas Lapavitsas: Elections were a moral victory for Syriza as vote held up under ferocious pressure; the new pro-bailout Government will not be able to service it’s debt as austerity measures deepen, and eventually Greece will leave the Euro-Zone
PAUL JAY, SENIOR EDITOR, TRNN: Welcome to The Real News Network. I’m Paul Jay in Baltimore.
The Greek elections are over and the pro-bailout party New Democracy has won slightly more of the popular vote than the anti-bailout party SYRIZA, although the majority of popular vote went to various parties who were opposed to the bailout. But still, New Democracy is now expected to try to form a government of pro-bailout parties.
Now joining us from Salonica in Greece to discuss the elections is Costas Lapavitsas. He’s a professor of economics at the School of Oriental and African Studies at the University of London, and he’s also the author of a new book (it’s out in Europe; it’s going to be out in September here in the United States and Canada) called the eurozone crisis—or Crisis in the EurozoneI guess it is. Thanks for joining us, Costas.
COSTAS LAPAVITSAS, PROF. ECONOMICS, UNIV. OF LONDON: Pleasure to be with you, Paul.
JAY: So what happened, and what do you make of it?
LAPAVITSAS: I think it’s a mixed bag. The real victor of the election, in my view, is, of course, SYRIZA, which not so long ago had 5 percent of the vote, or not even that, and now has 26, 27 percent of the vote and it is the official opposition. So it’s a major achievement. And SYRIZA has come to represent all those who have suffered enormously from the bailout policies. There’s no doubt at all about it.
However, in recent days, in the last couple of weeks, there were expectations and even anticipation that SYRIZA would come first in the election. And because it didn’t, there is an element of disappointment among some people, even in SYRIZA itself. I think it’s unfounded. I think the true outcome is basically a triumph for SYRIZA, which is on course to become the organized and major voice of Greek wage labor and Greek low- and middle-income social layers.
JAY: Yeah. I mean, if you think back to an interview you and I did, I don’t know, maybe five, six months ago, one of the points of the interview you were making is that there was very little, really, organized political representation for those who were opposed to austerity and this type of bailout and now vying for power. That being said, unless SYRIZA had accomplished something of a significant majority, might they have had trouble winning this? I mean, they might have won, but if they won with a very narrow margin, what would they have been able to do?
LAPAVITSAS: Let me answer this question in a slightly different way, not what they would have been able to do, but what the new, the formal victors might be able to do from now on. That’s a better way, I think, of looking at it.
And the party of the right, New Democracy, came first with a slight excess over SYRIZA—2.5 percent of the vote. They will form a government held by the previous ruling party, PASOK, because by themselves they cannot do it. So it will be a coalition government.
Now, what are the prospects of the coalition government? Well, in my view, this will not be a long-lived government, and I can give you three reasons for it. The first is that this government will have to continue implementing very tough, very serious bailout policies. It will have to impose new taxes, it will have to bring in new cuts. The economy of Greece has shrunk enormously the last couple of years. It is highly debatable (A) that they will be able to implement these measures; (B) even if they implement them, that these measures would have the expected results. So that’s the first problem they’re going to face.
Την πεποίθηση ότι η μόνη λύση για να σωθεί η Ελλάδα είναι η αποφασιστική έξοδος της χώρας από την ζώνη τού ευρώ, εξέφρασε ο καθηγητής Οικονομικών Κώστας Λαπαβίτσας .
Μιλώντας στον Σεραφείμ Κοτρώτσο και στον Realfm 97.8 , ο κος Λαπαβίτσας δήλωσε ότι παίζεται στα ζάρια η τύχη του ελληνικού λαού και η μόνη λύση είναι να αποφασίσουν οι Έλληνες να βγουν από την Ευρωζώνη.
«Η Ελλάδα πρέπει να κοιτάξει τα του οίκου της και πρέπει να σώσει τον εαυτό της, με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελέσει παράδειγμα και για τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Η επιλογή που έχουμε μπροστά μας είναι ο αργός θάνατος με το μνημόνιο ή η αποφασιστική έξοδος» είπε χαρακτηριστικά ο Κώστας Λαπαβίτσας , Καθηγητής Οικονομικών στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (SOAS University of London)
2. Συνέντευξη στην ΑΥΓΗ του Σαββάτου 16/6/12
Κ.Λαπαβίτσας: Για να υπάρξει ριζοσπαστική λύση της κρίσης
Γιατί είναι η Ελλάδα σε μια τέτοια καταστροφική κατάσταση; Ποιος, μεταξύ των Βρυξελλών, των τραπεζιτών, των πολιτικών και του λαού, είναι πραγματικά υπεύθυνος; Ποια είναι η λιγότερο κακή επιλογή: παραμονή στη ζώνη του ευρώ, ή η ελληνική έξοδος;
Για τρία χρόνια τώρα, τα δεινά της Ελλάδας – και η διεθνής αντίδραση σε αυτά- έχει κυριαρχήσει στα πρωτοσέλιδα. Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο του ελληνικού πληθυσμού ζει σήμερα κάτω από το όριο της φτώχειας. Κατακόρυφη πτώση των μισθών και των συντάξεων, ατελείωτες αυξήσεις φόρων και ολοένα μεγαλύτερες περικοπές των δαπανών έχουν σπρώξει τη χώρα στο χείλος της οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης.
Οι ουρές για τα συσσίτια μεγαλώνουν. Ο αριθμός των αστέγων αυξάνεται καθημερινά. Αναγκαία φάρμακα λείπουν όλο και περισσότερο. Πολλοί Έλληνες υποφέρουν όπως δεν υπέφεραν ποτέ, πέρα από περιόδους πολέμου. Όμως πόσο μπορούμε πραγματικά να κατανοήσουμε τους λόγους αυτής της κρίσης – και τις πιθανές λύσεις για αυτό;
Καθώς η Ελλάδα οδεύει προς τις εκλογές που θα μπορούσαν να καθορίσουν όχι μόνο το δικό της μέλλον, αλλά και το ενιαίο νόμισμα και τις προοπτικές της πανευρωπαϊκής ανάκαμψης, σας ζητήσαμε να στείλετε τις ερωτήσεις σας για τον Κώστα Λαπαβίτσα, καθηγητή Οικονομικών στο SOAS, ριζοσπάστη και γνωστό σχολιαστή στα μέσα ενημέρωσης, και συγγραφέα του “Κρίση στην Ευρωζώνη”. Δεν κρύβει το γεγονός ότι πιστεύει πως η Ελλάδα πρέπει να μειώσει τα χρέη της και να αποχωρήσει από το ευρώ, και επίσης υποστηρίζει ότι η ευρύτερη ευρωπαϊκή λιτότητα είναι αντιπαραγωγική και είναι πιθανό να οδηγήσει σε μια μεγαλύτερη και βαθύτερη ύφεση και στο τέλος της νομισματικής ένωσης. Εν τέλει ο ίδιος πιστεύει ότι οι λαοί της Ευρώπης πρέπει να αποκτήσουν δημοκρατικό έλεγχο στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματά τους, και να διασφαλίσουν ότι αναδιαρθρώνονται προς το συμφέρον του λαού και όχι των τραπεζών.
Για την καλυφθεί όσο περισσότερο γίνεται το θέμα, οι σχεδόν 100 ερωτήσεις σας έχουν συμπυκνωθεί σε 10, οι οποίες ευελπιστούμε ότι θα καλύψουν την πλειονότητα των θεμάτων και τις ανησυχίες που θίξατε.
Η λόγος είναι προφανής: η ΕΡΤ μείωσε το λειτουργικό της κόστος, το οποίο είναι κυρίως κόστος μισθοδοσίας που έπεσε από 140 σε 121εκ, ή αναλογικά από 42% σε 38% επί των εσόδων. Πως όμως έπεσε τόσο δραστικά το κόστος μισθοδοσίας μέσα σε ένα χρόνο σ’ αυτό το «προπύργιο αδιαφάνειας και σπατάλης»; Ο πίνακας μας δίνει την απάντηση:
contramee 