Απόσπασμα από την ομιλία του Φιδέλ Κάστρο στο κλείσιμο του 12ου Συνεδρίου της C.T.C.-R. (Συνομοσπονδία των Κουβανών Εργαζομένων), 29 Αυγούστου 1966, όπως παρατίθεται στον τόμο Fidel Castro, Revolution cubaine, II, (Textes choisis par Louis Constant 1962-1969), FM/Petite collection maspero, Francois Maspero, Paris, 1969
Μετάφραση: Εργατικός Αγώνας
…Μέσα στο σοσιαλισμό, κάθε πολίτης πρέπει να είναι υπεύθυνος, κάθε πολίτης πρέπει να ξέρει πως πάνω του πέφτει το βάρος μιας μεγάλης ευθύνης. Πρέπει να προσπαθήσουμε να διδάξουμε αυτό στο λαό. Όχι τη φανατική λατρεία ούτε την τυφλή υπακοή, ούτε τους μαγικούς τύπους για να λύνονται τα προβλήματα εξορκίζοντας τους ανθρώπους. Πιστεύουμε πως οι άνθρωποι έχουν πολύ περιορισμένο ρόλο, πιστεύουμε πως όσο λιγότερο θα είναι οι άνθρωποι αναντικατάστατοι, τόσο το καλύτερο.
…Στη διάρκεια της επαναστατικής εμπειρίας μου, δεν ήμουν ποτέ πιο ενήμερος από τότε που μίλησα με το λαό, από τότε που συζήτησα με εργαζόμενους, με φοιτητές και με χωρικούς. Πέρασα από δύο πανεπιστήμια στη ζωή: το ένα στο οποίο δεν έμαθα τίποτα και το άλλο από το οποίο έμαθα τα πάντα.
Αυτό το τελευταίο είναι η επαφή με το λαό, με τις έννοιές του, τις ανησυχίες του, τα προβλήματά του, με ό,τι μπορεί να τον απασχολεί. Κανένας δεν μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του πολιτικό στέλεχος εάν δεν διαθέτει μια ευαισθησία που του επιτρέπει να καταλάβει βαθιά το λαό και τα προβλήματά του.
Όλα τα ελαττώματα συγχωρούνται εκτός από την έλλειψη ευαισθησίας. Γι’ αυτό το λόγο δεν μπορεί να διαμορφωθεί το πολιτικό στέλεχος μέσα σε ένα πανεπιστήμιο. Το πολιτικό στέλεχος δεν μπορεί να εκπαιδευτεί μέσα σε ένα σχολείο. Στο σχολείο, μπορούμε να αναπτύξουμε τις γενικές γνώσεις του ανθρώπου που έχει τη διάθεση για πολιτικό στέλεχος, του ανθρώπου που έχει την κλίση του πολιτικού στελέχους. Να είσαι πολιτικό πρόσωπο είναι μια κλίση και μάλιστα μια παροδική λειτουργία. Όσο μικρότερη ήταν η συμμετοχή των μαζών, τόσο πιο σημαντικά ήταν τα πολιτικά πρόσωπα και όσο μεγαλύτερη θα είναι η συμμετοχή αυτή, τόσο λιγότερο σημαντικά θα είναι τα πολιτικά πρόσωπα.
Πρέπει να έρθει η μέρα εκείνη όπου δεν θα υπάρχουν πια πολιτικά πρόσωπα, όπου κάθε πολίτης θα είναι το πολιτικό πρόσωπο, όπου κάθε πολίτης θα είναι το πολιτικό στέλεχος. Πρέπει να έρθει η μέρα όπου θα εξαφανιστεί η αποκρουστική αυτή λειτουργία του στελέχους.